Các đập trên thế giới có thể mất hơn 1/4 trữ lượng vào năm 2050
Gần 50.000 đập nước lớn trên toàn thế giới có thể mất hơn 1/4 công suất lưu trữ nước đến năm 2050 do tích tụ trầm tích, tình trạng hao mòn nguồn nước và an ninh năng lượng toàn cầu.
Theo nghiên cứu của Liên hợp quốc (LHQ) công bố ngày 11/1, công suất đập nước dự kiến sẽ giảm từ 6.000 tỷ m3 còn 4.655 m3 vào năm 2050,và thế giới cần có hành động ngay lập tức để ngăn chặn điều này.
Theo nghiên cứu của Liên Hợp Quốc đã xem xét dữ liệu từ hơn 47.000 con đập ở 150 quốc gia và cho biết 16% công suất ban đầu đã bị mất. Cũng theo nghiên cứu, Mỹ đang phải đối mặt với mức thiệt hại 34% vào năm 2050, trong khi Brazil ước tính mất 23%, Ấn Độ mất 26% và Trung Quốc mất 20%.
Mực nước hồ Mead giảm đáng kể sau khi xây đập Hoover trên sông Colorado, Mỹ. (Nguồn: Reuters)
Với lượng phù sa tích tụ trong các hồ chứa do sự gián đoạn của dòng nước tự nhiên. Lượng phù sa này có thể gây hư hại cho các tua bin thủy điện và ảnh hưởng đến quá trình phát điện. Việc các con đập cản trở dòng trầm tích dọc theo bờ sông cũng có thể khiến các vùng thượng nguồn dễ bị lũ lụt hơn và gây xói mòn môi trường sống ở hạ lưu.
Giới chuyên gia từ lâu đã cảnh báo rằng những con đập có thể gây ra tổn thất cho xã hội và môi trường nhiều hơn lợi ích mà chúng mang lại.
Hiện nay, việc xây dựng đập trên toàn thế giới đã giảm mạnh, chỉ khoảng 50 đập được xây dựng mỗi năm, giảm đáng kể so với 1.000 đập/năm vào giữa thế kỷ trước, ông Vladimir Smakhtin, Giám đốc Viện Nước, Môi trường và Sức khỏe của Đại học Liên Hợp Quốc, một trong những tác giả của nghiên cứu cho biết.
Đồng thời, ông Vladimir Smakhtin cho rằng câu hỏi mà chúng ta nên đặt ra bây giờ là đâu là những lựa chọn thay thế cho các con đập, bao gồm cả trong việc tạo ra năng lượng, khi chúng đang bị loại bỏ dần.
Theo nghiên cứu do Reuters công bố năm ngoái, các con đập do Trung Quốc xây dựng trên sông Mekong cũng làm gián đoạn dòng phù sa chảy vào các quốc gia hạ nguồn, làm thay đổi cảnh quan và gây nguy hiểm cho sinh kế của hàng triệu nông dân.
Nhiều đập lớn và hồ chứa nước là những công trình có chiều cao trên 15 m hoặc ít nhất 5m đồng thời có dung tích toàn bộ không dưới 3 triệu mét khối nước. Các dạng thời tiết cực đoan do biến đổi khí hậu như lũ lụt, hạn hán sẽ gia tăng và điều này không chỉ làm tăng nguy cơ tràn nước hồ chứa mà còn đẩy nhanh quá trình tích tụ trầm tích, ảnh hưởng tới sự an toàn của đập, giảm khả năng trữ nước cũng như sản lượng điện ở các đập thủy điện.
Ðể giải quyết những thách thức về các đập già cỗi và trầm tích lắng đọng, các nhà nghiên cứu đã liệt kê nhiều biện pháp. Trong đó, phương án dẫn dòng trầm tích có thể làm chệch hướng dòng chảy xuống hạ lưu thông qua một kênh riêng lẻ. Một cách khác là loại bỏ đập để tái lập dòng chảy tự nhiên của trầm tích trên sông. Tuy nhiên, giải quyết vấn đề dự trữ nước thì đặc biệt phức tạp bởi không có giải pháp phù hợp với tất cả.
Huyền Diệu
