ĐBQH: Thu hồi đất đảm bảo không vì mục tiêu lợi nhuận
Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) cần quy định rõ đối với các dự án Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội phải bảo đảm tính thật cần thiết và không vì mục tiêu lợi nhuận.
Lạm dụng thu hồi đất làm phát sinh nhiều vụ khiếu kiện
Tiếp tục Chương trình làm việc Kỳ họp thứ 5, sáng 21/6, Quốc hội khóa XV họp phiên toàn thể tại Hội trường thảo luận về dự án Luật Đất đai (sửa đổi).
Góp ý vào dự án Luật Đất đai (sửa đổi), đại biểu Lê Hữu Trí - Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa cho rằng, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã cố gắng xác định cụ thể danh mục các dự án do Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng, vì mục đích quốc phòng, an ninh.
Tuy nhiên, dự thảo Luật cũng không thể liệt kê hết các dự án vì các mục đích này và đề nghị cần thiết kế một chế định khác xử lý trong trường hợp thực tế có phát sinh loại dự án cần thiết để phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng, nhưng không có trong danh mục dự án được ghi trong Luật.
Đại biểu Lê Hữu Trí cũng nhấn mạnh, Luật Đất đai năm 2013 chưa quy định rõ về vấn đề này, dẫn đến nhiều trường hợp “lạm dụng” việc Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội để thu hồi đất của người sử dụng. Nhưng thực chất, dự án không hoàn toàn để phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng mà vì mục tiêu lợi nhuận của nhà đầu tư, doanh nghiệp từ nguồn vốn ngoài ngân sách Nhà nước. Điều này gây bức xúc cho người sử dụng đất, phát sinh nhiều vụ khiếu kiện kéo dài, phức tạp.
Do vậy, đại biểu Lê Hữu Trí cho rằng, dự thảo Luật cần quy định rõ đối với các dự án Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng hoặc vì mục đích quốc phòng, an ninh thì cũng phải bảo đảm tính thật cần thiết và không vì mục tiêu lợi nhuận.
Đại biểu Lê Hữu Trí cũng lưu ý đối với các dự án vừa có mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng nhưng cũng có mục tiêu lợi nhuận của nhà đầu tư thì cần phân định rõ trường hợp nào thì được Nhà nước thu hồi đất và trường hợp nào thì nhà đầu tư tự thỏa thuận với người sử dụng đất.
Trong trường hợp nhà đầu tư tự thỏa thuận với người sử dụng đất thì cũng cần quy định tỷ lệ diện tích đất còn lại của dự án mà nhà đầu tư không thể thỏa thuận được với người sử dụng đất. Đồng thời cần có chế định điều chỉnh chênh lệch địa tô cho người sử dụng đất để bảo đảm tính công bằng về mặt lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người bị thu hồi đất.
Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị cần quy định cụ thể, rõ ràng hơn về thẩm quyền, mục đích phạm vi thu hồi đất, điều kiện, tiêu chí cụ thể của việc Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, cũng như cơ chế tự thỏa thuận giữa doanh nghiệp và người sử dụng đất trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án xây dựng các khu đô thị, nhà ở thương mại theo đúng tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW.
Căn cứ vào vào quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
Tại các phiên thảo luận về dự án Luật Đất đai (sửa đổi), Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh cho biết, về nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, tiếp thu ý kiến góp ý, dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng: việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, minh bạch, kịp thời và đúng quy định của pháp luật.
Người có đất bị thu hồi được bồi thường thiệt hại về đất, tài sản gắn liền với đất, chi phí đầu tư vào đất, thiệt hại do ngừng sản xuất, kinh doanh; được hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm, hỗ trợ ổn định đời sống, sản xuất, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở; được ưu tiên lựa chọn hình thức bồi thường bằng tiền nếu có nhu cầu được bồi thường bằng tiền. Giá đất bồi thường là giá đất cụ thể của loại đất thu hồi tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng quy định, khu tái định cư phải hoàn thiện các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ theo quy hoạch chi tiết được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; phải phù hợp với truyền thống văn hóa, phong tục tập quán của cộng đồng dân cư nơi có đất bị thu hồi; khu tái định cư có thể bố trí cho một hoặc nhiều dự án; UBND cấp tỉnh, UBND cấp huyện có trách nhiệm tổ chức thực hiện dự án tái định cư để đảm bảo chủ động trong việc bố trí tái định cư cho người có đất bị thu hồi; việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, việc bố trí tái định cư phải được hoàn thành trước khi có quyết định thu hồi đất.
Tham gia đóng góp ý kiến, nhiều đại biểu cho rằng cần bổ sung nội dung khi thu hồi đất thì phải bảo đảm cuộc sống cho người dân bằng hoặc tốt hơn. Bởi đây không chỉ là vấn đề thu hồi đất, mà là vấn đề chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Ngoài ra, các đại biểu cũng đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp thu và quy định đầy đủ nguyên tắc là bố trí chỗ ở cho người dân trước khi thu hồi đất. Khi bố trí người dân vào khu ở khu tái định cư thì không thu tiền cơ sở hạ tầng. Nếu yêu cầu hoàn thành khu tái định cư trước rồi mới thu hồi đất là không khả thi. Do đó, cần bố trí phương án tái định cư trước, người dân đồng thuận rồi mới tiến hành thu hồi.
Lan Anh
