ĐBSCL đối mặt với xâm nhập mặn nghiêm trọng mùa khô 2025
Mùa khô 2025, xâm nhập mặn tại ĐBSCL diễn biến phức tạp, ảnh hưởng sâu rộng đến sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân, đòi hỏi các biện pháp ứng phó kịp thời.
Xâm nhập mặn lan rộng
Trong mùa khô năm 2025, tình trạng xâm nhập mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) diễn biến phức tạp và nghiêm trọng hơn so với trung bình nhiều năm. Theo Cục Thủy lợi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, từ cuối tháng 2 đến đầu tháng 3/2025, xâm nhập mặn bắt đầu tăng dần với ranh mặn 4g/l xâm nhập sâu vào các cửa sông Cửu Long.
Đặc biệt, trong tháng 4/2025, khu vực ĐBSCL tiếp tục đối mặt với nguy cơ xâm nhập mặn sâu vào nội đồng, đặc biệt là ở các khu vực ven sông Hậu, Tiền và Vàm Cỏ Tây. Tình trạng này đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân. Nhiều diện tích lúa và cây ăn trái bị thiệt hại do thiếu nước ngọt để tưới tiêu. Người dân ở các tỉnh như Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau và Kiên Giang phải đối mặt với tình trạng thiếu nước sinh hoạt nghiêm trọng.
Theo thống kê sơ bộ, toàn vùng có hơn 36.000 ha lúa vụ Đông Xuân bị ảnh hưởng bởi hạn mặn, trong đó hơn 12.000 ha bị thiệt hại trên 70%. Cùng với đó, khoảng 30.000 hộ dân đang phải sử dụng nước sinh hoạt được vận chuyển bằng xe bồn, tàu ghe từ các vùng trữ ngọt lân cận.
Nguyên nhân và các biện pháp ứng phó
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng xâm nhập mặn nghiêm trọng trong mùa khô 2025 là do nền dòng chảy mùa khô ở ĐBSCL tiếp tục duy trì ở mức thấp, làm gia tăng nguy cơ xâm nhập mặn. Bên cạnh đó, hiện tượng El Nino kéo dài khiến lượng mưa giảm mạnh trong mùa mưa 2024, khiến lượng nước trữ trong các hồ chứa thượng nguồn sông Mê Kông bị sụt giảm đáng kể.
Ngoài ra, tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu khiến mực nước biển dâng cao, làm tăng áp lực nước mặn từ biển vào nội đồng. Tình trạng khai thác nước ngầm quá mức cũng góp phần làm sụt lún đất, giảm khả năng giữ nước ngọt và tăng tính dễ tổn thương trước xâm nhập mặn.
Trước tình hình này, các địa phương đã triển khai nhiều biện pháp ứng phó nhằm giảm thiểu thiệt hại. Các công trình thủy lợi như cống ngăn mặn, đập tạm được vận hành linh hoạt để kiểm soát mặn và trữ ngọt. Nhiều địa phương đã tổ chức đo mặn liên tục và thông báo kịp thời cho người dân để chủ động trong việc lấy nước.
Ngoài ra, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với điều kiện hạn mặn cũng được đẩy mạnh. Nhiều mô hình canh tác như tôm – lúa, trồng rau màu luân canh với cây ăn trái đã được áp dụng hiệu quả, giúp người dân thích nghi với điều kiện khắc nghiệt. Các tổ chức, viện nghiên cứu cũng tăng cường hỗ trợ giống cây trồng chịu mặn và giải pháp kỹ thuật để nâng cao năng suất trong điều kiện nước mặn.
Một số dự án lớn về kiểm soát xâm nhập mặn, như hệ thống cống Cái Lớn – Cái Bé, cũng đang được đẩy nhanh tiến độ để đưa vào vận hành trong năm 2025. Đây được xem là các công trình có ý nghĩa chiến lược nhằm bảo vệ vùng trọng điểm sản xuất nông nghiệp của cả nước.
Tình trạng xâm nhập mặn nghiêm trọng trong mùa khô 2025 tại ĐBSCL là lời cảnh báo về những tác động ngày càng rõ rệt của biến đổi khí hậu. Để bảo vệ sinh kế và đời sống của người dân, cần có những hành động quyết liệt và đồng bộ từ các cấp chính quyền, ngành chức năng và cộng đồng.
Việc đầu tư vào hạ tầng thủy lợi, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao nhận thức cộng đồng và tăng cường hợp tác quốc tế trong quản lý tài nguyên nước là những giải pháp cần thiết để ĐBSCL có thể thích ứng và phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng.
Bích Ngọc
