Liên Hợp Quốc cảnh báo tình trạng nước biển dâng đang “nuốt chửng” tương lai
Tác động của nước biển dâng đang tạo ra những bất ổn và xung đột mới. Theo đó, trong những thập kỷ tới, các cộng đồng ở vùng trũng thấp và toàn bộ các quốc gia có thể biến mất vĩnh viễn.
Mối nguy hại lớn
Phát biểu trước cuộc họp đầu tiên của Hội đồng Bảo an bàn về mực nước biển dâng và tác động đối với hòa bình và an ninh, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres cho biết, tác động của nước biển dâng đang tạo ra những bất ổn và xung đột mới”.
Do đó, Tổng thư ký và Chủ tịch Đại hội đồng Csaba Kőrösi kêu gọi các quốc gia thể hiện ý chí chính trị mạnh mẽ để tránh những thảm họa nhân đạo và xung đột được dự báo trước bởi sự trỗi dậy của các đại dương.
Theo dữ liệu gần đây của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), mực nước biển trung bình toàn cầu đã tăng nhanh hơn kể từ năm 1900 so với bất kỳ thế kỷ nào trước đó trong suốt 3.000 năm qua. Hơn nữa, đại dương đã ấm lên nhanh hơn trong thế kỷ qua so với bất kỳ thời điểm nào khác trong 11.000 năm qua và WMO xác nhận rằng ngay cả khi sự nóng lên toàn cầu được giới hạn một cách thần kỳ ở mức 1,5 độ C cũng không ngăn được mực nước biển dâng cao.
Nhấn mạnh đường bờ biển của một số quốc gia đã chứng kiến tốc độ tăng gấp 3 lần mực nước biển trung bình, ông Guterres cảnh báo, trong những thập kỷ tới, các cộng đồng ở vùng trũng thấp và toàn bộ các quốc gia có thể biến mất vĩnh viễn.
Thế giới sẽ chứng kiến một cuộc di cư ồ ạt của toàn bộ dân số, sự cạnh tranh sẽ khốc liệt hơn bao giờ hết khi nước ngọt, đất đai và các nguồn tài nguyên khác cạn dần. Bên cạnh đó, hiện tượng này cũng gây nguy hiểm cho việc tiếp cận với nước, thực phẩm và chăm sóc sức khỏe.
Trong khi đó, xâm nhập mặn có thể làm mất việc làm và toàn bộ nền kinh tế trong các ngành như nông nghiệp, ngư nghiệp và du lịch, đồng thời có thể gây thiệt hại hoặc phá hủy cơ sở hạ tầng quan trọng, như hệ thống giao thông, bệnh viện và trường học.
Hành động khẩn cấp
Tổng thư ký cảnh báo, trong bất kỳ kịch bản tăng nhiệt độ nào, các quốc gia từ Bangladesh đến Trung Quốc, Ấn Độ và Hà Lan đều sẽ gặp rủi ro. Các siêu đô thị trên mọi châu lục sẽ phải đối mặt với những tác động nghiêm trọng, bao gồm Lagos, Bangkok, Mumbai, Thượng Hải, London, Buenos Aires và New York. Mối nguy hiểm đặc biệt nghiêm trọng đối với khoảng 900 triệu người sống tại các vùng ven biển ở độ cao thấp.
Nhiều nơi trên thế giới đã chứng kiến sự tàn phá và nước biển dâng cao đã ảnh hưởng đến sinh kế của ngành du lịch và nông nghiệp trên khắp vùng Caribê. Mực nước biển dâng và các tác động khí hậu khác đã buộc mọi người phải di dời ở Fiji, Vanuatu, Quần đảo Solomon và các nơi khác.
Trong bối cảnh đó, quan chức LHQ kêu gọi hành động trên nhiều mặt, bao gồm tăng cường kiến thức của cộng đồng toàn cầu về nguyên nhân gốc rễ của tình trạng mất an ninh và giải quyết các tác động của mực nước biển dâng, cuộc khủng hoảng khí hậu, nếu nhiệt độ vượt quá 1,5 độ C.
Theo quan điểm của ông António Guterres, viễn cảnh này đòi hỏi “hành động phối hợp hơn nữa để giảm lượng khí thải và đảm bảo công bằng về khí hậu”, thông qua việc phân bổ các nguồn lực cần thiết cho các nước đang phát triển. Theo ông, kế hoạch này đòi hỏi phải thực hiện quỹ tổn thất và thiệt hại, cam kết tài trợ khí hậu 100 tỷ USD cho các nước kém giàu hơn, tăng gấp đôi tài trợ cho thích ứng và huy động các nguồn tài chính đầu tư ở mức hợp lý.
Tổng thư ký António Guterres giải thích, cách tiếp cận này phải đi đôi với việc hiểu rõ hơn về nguyên nhân gốc rễ của tình trạng mất an ninh và giải quyết nhiều yếu tố gây tổn hại đến an ninh – từ nghèo đói, phân biệt đối xử và bất bình đẳng, từ vi phạm nhân quyền đến các thảm họa môi trường như mực nước biển dâng cao. Do đó, ông nhắc lại vai trò của Quỹ Xây dựng Hòa bình, vốn hỗ trợ tích cực cho các nỗ lực phục hồi trước tác động của biến đổi khí hậu, và tầm quan trọng của tầm nhìn xa cũng như cảnh báo sớm trước thiên tai.
Theo Chủ tịch Đại hội đồng Liên Hợp Quốc Csaba Kőrösi, biến đổi khí hậu - “thách thức lớn nhất của thế hệ chúng ta” là vấn đề được các nhà lãnh đạo thế giới nêu ra nhiều nhất trong cuộc thảo luận cấp cao cuối cùng của Đại hội đồng.
Trong khi đó, mực nước biển dâng do khí hậu cũng đang đặt ra những vấn đề pháp lý mới. Ông Csaba Kőrösi kêu gọi Đại hội đồng Liên Hợp Quốc công nhận tầm quan trọng của hành động khí hậu như một công cụ chính để xây dựng hòa bình, đồng thời nhấn mạnh rằng dữ liệu và khuôn khổ để bảo vệ chống lại mối đe dọa từ mực nước biển đã tồn tại. “Điều cần thiết bây giờ - hơn bao giờ hết - là ý chí chính trị để hành động”, ông Csaba Kőrösi bày tỏ quan điểm.
Phát biểu tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, bà Coral Pasisi, Giám đốc Biến đổi Khí hậu của Cộng đồng Thái Bình Dương và người đứng đầu tổ chức phi chính phủ, Tofia Niue cảnh báo, đến năm 2050 - “thế hệ của con cháu chúng ta” - mực nước biển dâng sẽ vượt quá ít nhất một mét đối với hầu hết các quốc đảo nhỏ đang phát triển, một sự thay đổi sẽ kéo dài hàng nghìn năm.
Liệt kê những tác động nghiêm trọng mà cộng đồng đang phải đối mặt hiện nay, từ hiện tượng tẩy trắng rạn san hô đến xâm nhập mặn, bà Pasisi lên án việc cộng đồng quốc tế tiếp tục coi thường trách nhiệm và không bị trừng phạt khi không hành động để ngăn chặn biến đổi khí hậu. Theo bà, đây là vấn đề an ninh có tầm quan trọng tối cao đối với khu vực Thái Bình Dương.
Lan Anh
