Việc khẳng định đâu là loại nước mắm ngon nhất Việt Nam, đất nước có truyền thống ngàn năm và vẫn đang là quốc gia sử dụng nước mắm nhiều nhất thế giới, hoàn toàn là điều vô nghĩa và bất khả thi? Quan điểm của bài viết chỉ là một số gợi ý chủ quan.
Dẫu có rất nhiều làng nghề và những bí quyết riêng biệt, nhưng hiện nay, công thức chế biến nước mắm truyền thống vẫn tuân thủ gần như tuyệt đối tỷ lệ 3 cá 1 muối, ngâm ủ lâu ngày rồi chiết xuất ra làm thành nước mắm.
Từ bên kia đèo Ngang hướng về phía Nam, cá cơm trở thành nguyên liệu chủ yếu để chế biến nước mắm truyền thống. Sự hưng vong của các làng nghề nước mắm miền Trung phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng, quy luật di chuyển và nguồn cung cấp loài cá này.
Bắc Trung Bộ có bờ biển dài và nghề đánh bắt chế biến hải sản lâu đời, nên kinh nghiệm chế biến nước mắm phong phú. Tuy nhiều làng nghề nước mắm, thị trường rộng lớn, nhưng nước mắm của các địa phương này chưa được đánh giá cao.
Với rất nhiều thương hiệu, làng nghề nước mắm truyền thống nổi tiếng nằm dọc bờ biển, Thanh Hóa, thủ phủ nước mắm miền Bắc, luôn đa dạng quy mô, chất lượng để phục vụ nhu cầu tại chỗ, nhận được niềm tin của người tiêu dùng.
Từ xa xưa, người Việt Nam đã rất thích và có thói quen sử dụng nước mắm trong việc chế biến ẩm thực nhưng để phân biệt giữa nước mắm truyền thống và nước mắm công nghiệp thì không phải ai cũng biết.
Việc nước mắm truyền thống đang bị cho là thất thủ hoàn toàn trước sự tấn công của nước chấm công nghiệp và nước mắm sản xuất tại Việt Nam nhưng có chủ ngoại quốc, được xác định có nhiều nguyên nhân chưa dễ gì tháo gỡ.
Không phải người Việt, chính một người Pháp đã có những nghiên cứu quy mô và tâm huyết, để đưa ra những nhận định đầy tính khoa học và sâu sắc về nghề nước mắm truyền thống Việt Nam.