Tăng cường khả năng chống chịu, ứng phó biến đổi khí hậu cho các đô thị Việt Nam
Để quản lý đô thị an toàn trước thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu, cần kiểm soát quy hoạch và xây dựng để hạn chế bị tác động của thiên tai; bố trí các hồ điều hòa để trữ nước tạm thời chống ngập úng và nâng cao năng lực hệ thống thoát nước...
Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai và biến đổi khí hậu. Để chủ động phòng, chống và giảm đến mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra cần có một chiến lược dài hạn, mang tầm vĩ mô, nhất là sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Đặc biệt, trước tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai diễn ra ngày càng khốc liệt và khó lường.
Mới đây, Cơ quan hợp tác phát triển Na Uy, Tổng cục Phòng, chống thiên tai phối hợp cùng Trung tâm Phòng chống thiên tai Châu Á (ADPC) tổ chức Diễn đàn “Xây dựng khả năng chống chịu của đô thị thông qua Cảnh báo sớm và Hành động sớm”.
Diễn đàn được tổ chức trong khuôn khổ chuỗi hoạt động Hưởng ứng Ngày quốc tế giảm nhẹ rủi ro thiên tai năm 2022, tập trung vào chủ đề “Cảnh báo sớm và hành động sớm” nhằm nâng cao nhận thức và huy động hành động cấp thiết để thực hiện mục tiêu G của Khung hành động Sendai về giảm nhẹ rủi ro thiên tai: “Tăng cường tính sẵn có và khả năng tiếp cận các hệ thống cảnh báo sớm đa nguy cơ, thông tin và đánh giá rủi ro thiên tai cho người dân vào năm 2030”.
Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai Nguyễn Văn Tiến, Việt Nam là một trong 5 quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của thiên tai và biến đổi khí hậu. Thiên tai thường xuyên diễn ra trên khắp các vùng miền cả nước với xu thế ngày càng gia tăng và khốc liệt với 21/22 loại hình thiên tai đã xảy ra, đặc biệt là bão, lũ, lũ quét sạt lở đất, ngập lụt ngày càng khốc liệt, nhiều số liệu về lượng mưa và thiệt hại đã vượt các mốc lịch sử đã được ghi nhận.
Đô thị tại Việt Nam, đặc biệt tại các đô thị lớn có rất nhiều hoạt động phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, cũng là nơi tập trung nhiều cơ sở hạ tầng, nhiều khu dân cư tập trung sẽ là nơi chịu nhiều rủi ro thiên tai nếu không có biện pháp chủ động phòng ngừa và ứng phó kịp thời.
Ông Nguyễn Văn Tiến nhấn mạnh, Chiến lược quốc gia về Phòng, chống thiên tai đến 2030, tầm nhìn đến 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại quyết định 379/QĐ-TTg ngày 17/3/2021, trong đó quy định một số nội dung liên quan đến đảm bảo an toàn thiên tai khu vực đô thị như: nhiệm vụ, giải pháp chung đối với khu vực đô thị có yêu cầu hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, định mức kinh tế - kỹ thuật, các quy định về bảo đảm yêu cầu phòng chống thiên tai, nhất là tiêu chuẩn tiêu thoát nước ở các đô thị, phòng, chống bão, lũ, ngập lụt, sạt lở đối với cơ sở hạ tầng, công trình công cộng, cũng như nhà ở của người dân.
Do đó, để quản lý đô thị an toàn trước thiên tai, chiến lược đã đề ra rất nhiều biện pháp cụ thể như: kiểm soát quy hoạch và xây dựng để hạn chế bị tác động của thiên tai làm gia tăng rủi ro; xác định tiêu chuẩn tiêu thoát nước phòng chống ngập úng phù hợp với tác động của biến đổi khí hậu, chủ động phân vùng tiêu, chú trọng dành không gian cho thoát lũ; bố trí các hồ điều hòa để trữ nước tạm thời chống ngập úng khi mưa lớn và nâng cao năng lực hệ thống tiêu thoát nước…
“Từ kinh nghiệm trên cho thấy, hoạt động cảnh báo sớm để có những hành động sớm đã góp phần chủ động phòng ngừa, ứng phó kịp thời và hiệu quả khi thiên tai xảy ra, bất cứ ở vùng địa lý nào và đối với loại hình thiên tai nào. Tuy nhiên, độ chính xác của các bản tin dự báo sớm này là một thách thức không nhỏ, nhất là đối với những thiên tai có diễn biến khó lường như mưa cực đoan tại khu vực đô thị. Do vậy, việc xác định ngưỡng, thời điểm kích hoạt hành động sớm để đảm bảo việc hỗ trợ đạt hiệu quả cao cũng là nội dung cần được nghiên cứu kỹ”, ông Nguyễn Văn Tiến cho biết.
TS Senaka Basnayake, Giám đốc Ban ứng phó khí hậu - Dự án Tăng Cường Khả Năng Chống Chịu Khí Hậu Cực Đoan cho Khu Vực Đô Thị Ở Đông Nam Á (URCE), cho biết Diễn đàn nằm trong Chương trình tổng thể của Dự án Tăng cường khả năng chống chịu khí hậu cực đoan cho khu vực đô thị ở Đông Nam Á (Dự án URCE). Đây là dự án cấp khu vực được tài trợ bởi Cơ quan Hợp tác Phát triển Na Uy (NORAD) thông qua Trung tâm Phòng chống thiên tai Châu Á (ADPC).
Thông qua Diễn đàn, ADPC kỳ vọng cùng với Chính phủ Việt Nam tăng cường khả năng chống chịu cho khu vực đô thị trước các hiện tượng thời tiết và khí hậu cực đoan thông qua việc hiểu rõ các rủi ro trong hiện tại và có khả năng xảy ra. Cùng với đó là xây dựng năng lực phòng ngừa, ứng phó và phục hồi, cũng như đóng góp vào các cơ chế quản trị rủi ro thiên tai, hướng tới phát triển bền vững đô thị Việt Nam trong tương lai.
Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng, chống thiên tai Trần Quang Hoài, trong 5 năm qua, thiệt hại do thiên tai gây ra ở nước ta rất nghiêm trọng. Ước tính, trong 20 năm qua, ở nước ta, các loại thiên tai đã làm hơn 13.000 người thiệt mạng, thiệt hại kinh tế hơn 6,4 tỷ USD.
Năm 2022 được nhận định là một năm thiên tai diễn biến bất thường và khó lường. Tuy nhiên, đến nay, chỉ mới có 3 cơn bão xuất hiện trên Biển Đông và không ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta. Ngoài ra, từ đầu năm đến nay, trên phạm vi cả nước đã xảy ra hơn 100 trận mưa lớn, ngập úng, lũ quét, sạt lở đất; gần 130 trận giông lốc; hơn 60 vụ sạt lở bờ sông; hơn 140 trận động đất… Thiên tai đã làm thiệt hại về kinh tế ước khoảng 4.044 tỷ đồng.
Lan Anh
