9 lô trái phiếu mới bị hủy bỏ, ngân hàng, công ty chứng khoán nào liên quan?
Dư luận đặc biệt quan tâm đến sự việc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ra quyết định hủy bỏ các đợt phát hành trái phiếu có giá trị lên đến 10.030 tỷ đồng của nhóm doanh nghiệp thuộc một Tập đoàn lớn trong lĩnh Bất động sản.
Ngày 4/4/2022, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) vừa ban hành Quyết định hủy bỏ các đợt phát hành trái phiếu có tổng giá trị lên đến 10.030 tỷ đồng của các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn lớn trong lĩnh Bất động sản. Nguyên nhân là do các tổ chức phát hành này có hành vi công bố thông tin sai sự thật, che giấu thông tin trong hoạt động phát hành trái phiếu riêng lẻ; căn cứ quy định tại Luật Chứng khoán năm 2019, Nghị định số 153/2020/NĐ-CP.
Liên quan đến sự việc này, danh tính hàng loạt ngân hàng đã mua các lô trái phiếu, hay tài sản đảm bảo cho các lô trái phiếu đang được thế chấp tại ngân hàng, tổ chức nào, trách nhiệm của các công ty chứng khoán liên quan trở thành nội dung được dư luận đặc biệt quan tâm.
Theo thông tin từ trên Cục đăng ký Quốc Gia giao dịch đảm bảo – Bộ Tư Pháp, Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – VietinBank (mã CK: CTG) là đơn vị quản lý tài sản đảm bảo và quản lý tài khoản của các lô trái phiếu có giá trị lần lượt là 1.900 tỷ đồng, 254 tỷ đồng, 196 tỷ đồng, 450 tỷ đồng và 500 tỷ đồng; Ngân hàng TMCP Sài Gòn- Hà Nội (mã CK: SHB) là đại lý quản lý tài sản, quản lý tài sản đảm bảo, thanh toán cho lô trái phiếu trị giá 800 tỷ đồng.
Trong 9 lô cổ phiếu bị huỷ bỏ thì có 8 lô với tổng giá trị 8.130 tỷ đồng đã được công bố thông tin trên HNX. Trong đó có 7 lô trái phiếu được công bố cơ cấu nhà đầu tư mua trái phiếu. Chỉ riêng lô trái phiếu có quy mô lớn nhất 3.230 tỷ đồng, không có thông tin về danh sách nhà đầu tư đã mua. Số nhà đầu tư tham gia vào đợt phát hành trái phiếu rất ít và đều là nhà đầu tư tổ chức. Các TCTD đã tham gia mua ít nhất 3 đợt phát hành trái phiếu
Liên quan đến các đợt chào bán cổ phiếu còn có các công ty chứng khoán như: CTCP chứng khoán Agribank, CTCP Chứng khoán Bảo Việt (BVSC), Chứng khoán KIS Việt Nam, Chứng khoán Bảo Việt, Chứng khoán ABS với vai trò là đại lý đăng ký, lưu ký trái phiếu.
Ngày 5/4/2022, CTCP Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) đã thông báo về các trách nhiệm có liên quan đến lô trái phiếu giá trị 800 tỷ đồng bị hủy bỏ mà công ty này là tổ chức tư vấn phát hành.
BVSC khẳng định, tổ chức phát hành chịu trách nhiệm về những thông tin công bố trong hồ sơ chào bán. Ngoài ra, BVSC không thực hiện việc chào bán, chuyển nhượng quyền sở hữu trái phiếu thứ cấp giữa đơn vị phát hành và các nhà đầu tư. BVSC cũng không liên quan đến bất kỳ sản phẩm hợp tác đầu tư trái phiếu nào (nếu có) do tổ chức phát hành chào bán.
Với tư cách là tổ chức đăng ký, lưu ký trái phiếu, BVSC có trách nhiệm dừng chuyển quyền sở hữu các trái phiếu. Hiện nay, BVSC cũng đang liên hệ tổ chức phát hành để yêu cầu có thông báo và hướng dẫn từ tổ chức phát hành để có thông tin cụ thể hơn thông báo cho các trái chủ có tên trong danh sách trái chủ tính đến ngày 3/4/2022.
Theo BVSC, tổ chức phát hành có trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ với nhà đầu tư có tên trong danh sách trái chủ tính đến ngày 3/4/2021 được đăng ký lưu ký tại BVSC. Đồng thời, BVSC cam kết sẽ nỗ lực phối hợp tích cực với các tổ chức liên quan để đảm bảo quyền lợi cho các trái chủ.
Cũng trong ngày 5/4/2022, đại diện Ngân hàng SHB cũng cho biết, SHB là đơn vị cung cấp dịch vụ quản lý tài khoản và dịch vụ quản lý tài sản bảo đảm cho lô trái phiếu SOLCH2123001 trị giá lô trái phiếu 800 tỷ đồng; và lô trái phiếu NSVCH2125001 trị giá lô trái phiếu 800 tỷ đồng.
Việc SHB cung cấp dịch vụ quản lý tài khoản và dịch vụ quản lý tài sản bảo đảm là phù hợp với quy định của pháp luật. Theo đó, “Cung ứng dịch vụ thanh toán là việc cung ứng phương tiện thanh toán, thực hiện dịch vụ thanh toán séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng, thư tín dụng và các dịch vụ thanh toán khác cho khách hàng thông qua tài khoản của khách hàng” – Khoản 15 Điều 4 Luật Các Tổ chức tín dụng.
Với phạm vi này, nghĩa vụ của SHB chỉ giới hạn trong nghiệp vụ cung cấp dịch vụ thanh toán qua tài khoản mà không tham gia vào giao dịch giữa các bên. Đối với dịch vụ quản lý tài sản bảo đảm, Ngân hàng thương mại được quyền làm đại lý trong lĩnh vực liên quan đến hoạt động ngân hàng, quản lý tài sản theo quy định tại Điều 106 và Điều 107 Luật Các Tổ chức tín dụng 2010 đã được sửa đổi bổ sung. SHB đồng thời cũng được cấp Giấy phép số 115/GP-NHNN ngày 30/11/2018 để được thực hiện dịch vụ Đại lý trong lĩnh vực liên quan đến hoạt động quản lý tài sản.
Theo đó, SHB chỉ có trách nhiệm thực hiện dịch vụ quản lý hồ sơ tài sản bảo đảm, kiểm tra, theo dõi tình trạng tài sản bảo đảm và đại diện cho các trái chủ xử lý tài sản bảo đảm theo hợp đồng đại lý quản lý tài sản bảo đảm đã ký với tổ chức phát hành và theo quy định của pháp luật.
SHB khẳng định SHB không bảo lãnh phát hành, không bảo lãnh thanh toán, không đầu tư và không phân phối 02 lô trái phiếu nêu trên. SHB chỉ là tổ chức cung cấp dịch vụ quản lý tài khoản và dịch vụ quản lý tài sản bảo đảm như đã nêu trên.
SHB cam kết sẽ thực hiện đầy đủ trách nhiệm đối với dịch vụ quản lý tài khoản và dịch vụ quản lý tài sản bảo đảm cho 02 lô trái phiếu trên theo quy định của pháp luật.
Còn Tập đoàn Bất động sản, đơn vị phát hành các lô trái phiếu nói trên ra thông cáo cho biết, các đợt phát hành trái phiếu của nhóm công ty thuộc Tập đoàn này đều được tư vấn phát hành, tư vấn định giá và quản lý tài sản đảm bảo theo đúng trình tự quy định bởi các công ty chứng khoán, ngân hàng uy tín trên thị trường.
Sau khi có thông tin từ UBCKNN, Tập đoàn này cũng đang tích cực làm việc với đơn vị tư vấn luật để rà soát lại các hồ sơ phát hành trái phiếu của 9 đợt phát hành như công bố huỷ bỏ của UBCKNN.
Trường hợp một trong các đợt phát hành này phải hủy bỏ theo yêu cầu của cơ quan quản lý Nhà nước, Tập đoàn sẽ làm việc với doanh nghiệp phát hành trái phiếu, cơ quan quản lý Nhà nước để hoàn trả lại số tiền đã huy động cho khách hàng theo đúng quy định pháp luật.
Theo tìm hiểu, các lô cổ phiếu trên được phát hành chủ yếu nhằm mục đích rót vốn cho các dự án bất động sản. Trước đó, ngày 18/3/2022, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành kế hoạch hành động của ngành ngân hàng nhằm thực hiện Nghị quyết 11/2022 của Chính phủ. Trong đó, cơ quan này yêu cầu các ngân hàng không nới lỏng điều kiện cấp tín dụng, đồng thời kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro như đầu tư kinh doanh bất động sản, chứng khoán; các dự án BOT, BT giao thông và trái phiếu doanh nghiệp.
Mới đây, Kết luận Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 3/2022 diễn ra vào sáng 4/4/2022, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các cấp, các ngành cần quyết liệt hơn nữa trong đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực, nhất là trong lĩnh vực phát hành trái phiếu, chứng khoán, bất động sản; đồng thời tăng cường giám sát, kiểm tra, thanh tra, ngăn chặn, phát hiện các vi phạm và vướng mắc về thể chế, cơ chế, chính sách để sửa đổi, bổ sung.
Theo Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên VIAC, "Hành vi tạo dựng thông tin sai sự thật hoặc công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán" sẽ bị phạt tiền từ 200 đến 300 triệu đồng. Và biện pháp khắc phục hậu quả là "Buộc huỷ bỏ thông tin hoặc cải chính thông tin đối với hành vi vi phạm" "Người có thẩm quyền xử phạt phải chuyển ngay hồ sơ vụ vi phạm cho cơ quan tiến hành tố tụng hình sự có thẩm quyền" để xem xét xử lý" khi phát hiện hành vi vi phạm quy định tại khoản 5 Điều 42 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP, được sửa đổi, bố sung theo Nghị định số 128/2021/NĐ-CP.
Hành vi "che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán", cụ thể là trong việc phát hành trái phiếu, nếu không cấu thành tội phạm theo quy định tại Điều 109, Bộ luật Hình sự năm 2015, thì không thuộc trường hợp nào trong 2 trường hợp bị đình chỉ chào bán chứng khoán theo quy định tại khoản 1, Điều 27 về "Đình chỉ chào bán chứng khoán ra công chúng", và cũng không thuộc trường hợp nào trong số 3 điều kiện huỷ bỏ chào bán theo quy định tại khoản 1, Điều 28 về "Hủy bỏ chào bán chứng khoán ra công chúng", Luật Chứng khoán năm 2019.
Luật sư Trương Thanh Đức cho rằng, trường hợp này, muốn huỷ bỏ việc phát hành thì phải theo bản án hay quyết định của Toà án hoặc Trọng tài hoặc cơ quan khác có thẩm quyền theo quy định tại khoản 2, Điều 27 Luật Chứng khoán năm 2019.
Theo quy định tại khoản 3, Điều 28, Luật Chứng khoán, trong thời hạn 07 ngày làm việc kể từ ngày đợt chào bán chứng khoán ra công chúng bị hủy bỏ, tổ chức phát hành phải công bố việc hủy bỏ chào bán chứng khoán ra công chúng trên 01 tờ báo điện tử hoặc báo in trong 03 số liên tiếp và phải thu hồi chứng khoán đã phát hành. Đồng thời, tổ chức phát hành phải hoàn trả tiền cho nhà đầu tư trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày đợt chào bán bị hủy bỏ. Hết thời hạn này, tổ chức phát hành phải bồi thường thiệt hại cho nhà đầu tư theo các điều khoản đã cam kết với nhà đầu tư.
Còn Nghị định 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 "Quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước & chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế" cũng không quy định nào về việc huỷ bỏ phát hành trái phiếu.
Ông Trương Thanh Đức cũng nói thêm, nếu tổ chức phát hành không thể mua lại lập tức cả 9 lô trái phiếu bị hủy do tiền đã được đẩy vào dự án thì sẽ rất khó xử lý, các bên sẽ phải ra tòa để tiếp tục vụ việc.
Minh Anh
