Bán hàng online bão hòa, người kinh doanh nhỏ loay hoay tìm lối

Theo dõi KTMT trên

Đã không còn là “mỏ vàng”

Chị Hương, 35 tuổi, bán quần áo nữ trên Facebook từ năm 2019. Sau đợt dịch COVID-19, cửa hàng online của chị từng có lúc bán tới vài trăm đơn mỗi tuần, thu nhập gấp ba so với đi làm văn phòng. Nhưng bước sang năm 2024, doanh thu bắt đầu lao dốc. "Lượt tương tác giảm mạnh, chạy quảng cáo thì tốn kém mà không hiệu quả, đơn hàng không bù nổi chi phí", chị Hương chia sẻ.

Không riêng chị Hương, hàng loạt dân kinh doanh số – những người bán hàng cá nhân trên các nền tảng mạng xã hội và sàn thương mại điện tử – đang phải đối mặt với một sự thật không dễ nuốt: bán hàng online không còn dễ kiếm tiền như trước. Thị trường đã bước vào giai đoạn bão hòa, khi người bán quá nhiều, người mua thì ngày càng thận trọng và khắt khe hơn.

Theo một khảo sát của iPrice Group cuối năm 2024, có tới 67% người kinh doanh online cá nhân tại Việt Nam cho biết lợi nhuận của họ giảm so với năm trước, phần lớn do cạnh tranh tăng cao và chi phí tiếp cận khách hàng ngày càng lớn.

Không chỉ cạnh tranh về giá, người bán còn phải đối mặt với sự thay đổi liên tục từ các nền tảng như Facebook, TikTok, Shopee. "Chỉ cần nền tảng cập nhật thuật toán, bài bán hàng mất tương tác gần như ngay lập tức", một người bán mỹ phẩm online cho biết.

Cuộc chuyển mình bắt buộc

Trong bối cảnh đó, nhiều tiểu thương buộc phải tìm cách thích nghi nếu không muốn bị đào thải. Một trong những xu hướng rõ rệt nhất là chuyển từ bán “trên chợ” sang xây dựng “cửa hàng riêng” – tức tập trung phát triển thương hiệu cá nhân, livestream chuyên nghiệp và đa nền tảng.

TikTok Shop vẫn là kênh đầy tiềm năng, nhưng không còn dễ ăn như giai đoạn 2022–2023. Người bán giờ đây phải đầu tư bài bản hơn: từ hình ảnh sản phẩm, kịch bản video, kỹ năng nói trước ống kính cho đến đội ngũ hỗ trợ đơn hàng.

Anh Tuấn, chủ một shop bán đồ điện tử tại Hà Nội, chia sẻ: “Chúng tôi đã bỏ hoàn toàn mô hình ‘đăng bài rồi chờ khách hỏi’. Giờ mỗi tối đều phải livestream tối thiểu 2 tiếng, thuê KOL nhỏ livestream chung, rồi cắt video dọc đăng đi khắp nơi.”

Không ít người kinh doanh còn chuyển sang các nền tảng mới như Zalo Shop, YouTube Shorts hay thậm chí mở website riêng, kết hợp các kênh bán hàng để tránh phụ thuộc vào một nền tảng duy nhất. Chiến lược này giúp họ kiểm soát được dữ liệu khách hàng, đa dạng hóa nguồn thu và tránh rủi ro khi có biến động từ thuật toán.

Cùng lúc đó, mô hình dropshipping và affiliate (tiếp thị liên kết) cũng phát triển mạnh. Với chi phí thấp, ít rủi ro, đây là cách để nhiều người mới tham gia thị trường mà không cần vốn lớn. Tuy nhiên, để tạo ra thu nhập ổn định vẫn cần khả năng xây dựng cộng đồng và kỹ năng marketing không hề đơn giản.

Không còn chỗ cho người "làm chơi"

Thị trường bán hàng online hiện nay đòi hỏi người tham gia phải có tư duy kinh doanh chuyên nghiệp thay vì chỉ làm thêm kiếm ít tiền. Việc này kéo theo hàng loạt thay đổi về kỹ năng: từ chụp ảnh sản phẩm, viết nội dung thu hút, hiểu về quảng cáo số cho đến chăm sóc khách hàng qua tin nhắn.

Ngoài ra, sự cạnh tranh về tốc độ giao hàng, chính sách đổi trả và trải nghiệm mua sắm đang được người tiêu dùng đặt lên hàng đầu. Nếu không nâng cấp quy trình, người bán rất dễ mất khách cho các thương hiệu lớn hoặc sàn thương mại điện tử.

Một yếu tố khác khiến người kinh doanh online gặp khó là sự siết chặt quản lý thuế và các quy định liên quan đến thương mại điện tử. Từ năm 2024, cơ quan thuế đã tăng cường giám sát thu nhập từ bán hàng online, đặc biệt là trên TikTok, Facebook và Shopee. Điều này khiến không ít người phải tạm dừng hoặc chuyển hướng sang mô hình hộ kinh doanh chính thức.

“Bây giờ ai cũng bán online, người mua thì bị bội thực thông tin. Không chịu đổi mới, không đầu tư kỹ lưỡng là thua ngay,” chị Hương thẳng thắn nhìn nhận sau gần 5 năm lăn lộn.

Lối đi nào cho người bán nhỏ lẻ?

Dù thị trường có phần bão hòa, không thể phủ nhận rằng bán hàng online vẫn là một kênh thu nhập tiềm năng, nhất là với những người biết thích nghi và tạo ra giá trị khác biệt.

Chiến lược khả thi cho người bán nhỏ lẻ hiện nay gồm:

Chọn ngách thị trường rõ ràng: Không chạy theo sản phẩm đại trà, mà tìm sản phẩm phục vụ nhóm khách hàng cụ thể, có nhu cầu lặp lại cao.

Đầu tư vào thương hiệu cá nhân: Người mua ngày nay không chỉ quan tâm đến sản phẩm mà còn quan tâm đến người bán. Việc xây dựng hình ảnh uy tín, chuyên nghiệp giúp tăng tỷ lệ chuyển đổi.

Bán hàng đa kênh và giữ chân khách cũ: Kết hợp livestream, sàn TMĐT, mạng xã hội, và các công cụ CRM đơn giản để duy trì mối quan hệ với khách hàng cũ – vốn là nguồn doanh thu ổn định.

Liên kết nhóm nhỏ: Nhiều người bán cùng ngành hàng đang bắt tay nhau thành cộng đồng mini để hỗ trợ lẫn nhau, chia sẻ chi phí quảng cáo và luân chuyển đơn hàng.

Thị trường bán hàng online đang thay đổi chóng mặt. Từ một “mỏ vàng dễ đào”, nó đã trở thành sân chơi chuyên nghiệp, cạnh tranh khốc liệt. Với những người bán nhỏ lẻ, đây không còn là cuộc chơi của sự may mắn hay trào lưu, mà là bài toán thực sự của chiến lược, công nghệ và tư duy kinh doanh bài bản.

Minh Thành