Chuyển hướng khủng hoảng lương thực góp phần đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu
Trước tác động của khủng hoảng lương thực toàn cầu, Việt Nam định hướng xây dựng một nền nông nghiệp carbon thấp, “xanh - sinh thái - bền vững”, xoay quanh 3 trụ cột nông nghiệp sinh thái, hiện đại và thông minh.
Khủng hoảng lương thực toàn cầu vẫn là nguy cơ lớn
Sau hai năm đầy rẫy khó khăn do đại dịch Covid-19, thế giới lại tiếp tục phải đương đầu với những bất ổn về an ninh năng lượng khi giá dầu thô tăng cao và mối đe dọa ngày càng hiện hữu của cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu với nguy cơ nạn đói gia tăng trên phạm vi toàn thế giới.
Theo đó, số người rơi vào cảnh mất an ninh lương thực nghiêm trọng đã tăng gấp đôi - từ 135 triệu người lên 276 triệu người. Liên Hợp quốc đã phải lên tiếng cảnh báo về nguy cơ xảy ra nạn đói kéo dài nhiều năm nếu cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu hiện nay không được giải quyết.
Cũng tại Hội nghị thường niên lần thứ 52 Diễn đàn kinh tế thế giới, theo Giám đốc điều hành Chương trình Lương thực thế giới (WFP) David Beasley, ngay cả trước khi xảy ra cuộc khủng hoảng Ukraine, vấn đề an ninh lương thực toàn cầu cũng trong tình trạng đáng báo động.
Vấn đề khủng hoảng lương thực toàn cầu càng trở nên đáng chú ý khi có tới 400 triệu người ở 43 quốc gia trên thế giới đối mặt với nạn đói. Theo ước tính nạn đói cứ tăng 1% thì có thể phải chứng kiến 2% lượng di dân. Cần phải có những hành động ngay bây giờ tránh viễn cảnh an ninh lương thực càng trở nên nghiêm trọng hơn.
Theo WEF, thế giới có thể phải đối mặt với cuộc khủng hoảng lương thực tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ trước những tác động tổng hợp của đại dịch Covid-19, biến đổi khí hậu và các cuộc xung đột ở Ukraine.
Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã từng cảnh báo các cuộc xung đột hiện vẫn là yếu tố lớn nhất dẫn tới tình trạng gia tăng đói nghèo trên toàn cầu. Thế giới đang chứng kiến "một cơn bão hoàn chỉnh" gồm xung đột, biến đổi khí hậu và đại dịch Covid-19, làm gia tăng đói nghèo và giá lương thực tăng cao.
Do vậy, việc đảm bảo nguồn cung lương thực sẽ là vấn đề gây lo ngại lớn trong năm tới nếu không chú trọng đến việc tăng sản lượng, ổn định thị trường và tháo gỡ khủng hoảng lương thực toàn cầu.
Cũng giống như nhiều quốc gia trên thế giới, Việt Nam đang chịu những tác động từ biến đổi khí hậu, nhất là ở vùng ĐBSCL. Phó Thủ tướng mong muốn và kêu gọi sự đồng hành của quốc tế trong củng cố khả năng chống chịu, thích ứng với biến đổi khí hậu cho đồng bằng sông Cửu Long. Động thái này sẽ góp phần củng cố an ninh lương thực quốc gia và khu vực.
5 đề xuất ứng phó khủng hoảng lương thực
Mới đây, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua nghị quyết kêu gọi hành động toàn cầu nhằm giảm thiểu tác động của cuộc khủng hoảng an ninh lương thực hiện nay.
Theo đó, nghị quyết của Đại hội đồng Liên hợp quốc kêu gọi cộng đồng quốc tế khẩn trương hỗ trợ các quốc gia chịu ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng an ninh lương thực thông qua các hành động phối hợp gồm cung cấp lương thực khẩn cấp, hỗ trợ tài chính, đẩy mạnh và đa dạng hóa sản xuất nông nghiệp.
Nghị quyết kêu gọi thúc đẩy một hệ thống thương mại đa phương dựa trên nguyên tắc, cởi mở, không phân biệt đối xử và bình đẳng trong Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Bên cạnh đó, kêu gọi các quốc gia thành viên, Liên hợp quốc, các tổ chức nhân đạo và phát triển và các tổ chức liên quan khác khẩn trương ứng phó, ngăn chặn và chuẩn bị cho tình huống mất an ninh lương thực toàn cầu trở nên trầm trọng hơn và ảnh hưởng đến hàng triệu người.
Nghị quyết cũng kêu gọi các quốc gia thành viên lưu ý lời kêu gọi về viện trợ nhân đạo khẩn cấp của Liên hợp quốc nhằm hỗ trợ các quốc gia đang đối mặt với xung đột vũ trang, hạn hán và nạn đói.
Trước đó, Hội nghị thường niên lần thứ 52 Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) với chủ đề “Lịch sử ở giai đoạn bước ngoặt: Chính sách của Chính phủ, Chiến lược của Doanh nghiệp” đã khai mạc tại Davos, Thụy Sỹ.
Ngay sau Lễ khai mạc đã diễn ra phiên toàn thể về chủ đề “Chuyển hướng khủng hoảng lương thực toàn cầu” với sự tham gia thảo luận của Phó Tổng thống Tanzania Philip Isdor Mpango, Phó Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Lê Minh Khái, Chủ tịch Tập đoàn Syngenta (Thụy Sỹ) J. Erik Fyrwald, Giám đốc điều hành Chương trình Lương thực thế giới David Beasley.
“Tác động của khủng hoảng "kép" của đại dịch Covid-19 và căng thẳng địa chính trị đang gây ra những tác động cộng hưởng chưa từng có lên nguồn cung, giá cả và chuỗi cung ứng lương thực toàn cầu”, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nhấn mạnh và nêu 5 đề xuất quan trọng tại buổi lễ khai mạc phiên họp.
Một là, cần có cách tiếp cận tổng thể, đa mục tiêu, hướng tới một hệ thống lương thực toàn cầu tự cường, bao trùm và bền vững.
Vấn đề cấp bách là hỗ trợ nhân đạo các nước thiếu lương thực, khôi phục chuỗi cung ứng và kiềm chế áp lực tăng giá nông sản; về dài hạn, phải xây dựng nền nông nghiệp xanh, sạch, bao trùm và bền vững.
Hai là, tăng cường hợp tác quốc tế, chủ nghĩa đa phương, thúc đẩy vai trò của tổ chức quốc tế để giải quyết các vấn đề liên quan đến an ninh lương thực toàn cầu, trong đó cần bảo đảm chuỗi cung ứng lương thực thông suốt, loại bỏ hàng rào thương mại đối với lương thực, hỗ trợ tài chính cho các nước đang phát triển, thúc đẩy mô hình hợp tác ba bên mà Việt Nam triển khai hiệu quả với các nước châu Phi và châu Mỹ La tinh.
Ba là, đề cao cách tiếp cận toàn dân, bảo đảm quá trình chuyển đổi sản xuất lương thực công bằng, tính đến lợi ích của các nhóm dễ bị tổn thương, nhóm yếu thế.
Bốn là, xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp có sự tham gia và phối hợp hành động của tất cả các bên liên quan.
Năm là, đổi mới tư duy, kiến tạo động lực mới để thúc đẩy sự phát triển của ngành nông nghiệp và sản xuất lương thực, nhất là ứng dụng Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, liên kết các mạng lưới đổi mới sáng tạo…
Trong bối cảnh khủng hoảng lương thực toàn có nguy cơ hiện hữu, Phó Thủ tướng chia sẻ định hướng của Việt Nam xây dựng một nền nông nghiệp carbon thấp, “xanh - sinh thái - bền vững”, xoay quanh ba trụ cột "nông nghiệp sinh thái", "nông thôn hiện đại", "nông dân thông minh".
Ông cũng cho rằng, hợp tác quốc tế, chủ nghĩa đa phương hay thúc đẩy vai trò của tổ chức quốc tế sẽ giúp giải quyết nhanh hơn các vấn đề liên quan tới an ninh lương thực toàn cầu. Việc này cũng sẽ đảm bảo đảm chuỗi cung ứng lương thực thông suốt, loại bỏ hàng rào thương mại với lương thực, và hỗ trợ tài chính cho các nước đang phát triển, thúc đẩy mô hình hợp tác ba bên mà Việt Nam đang thực hiện hiệu quả với một số nước châu Phi, Mỹ la tinh.
Thế giới đang đứng trước “bờ vực” của một cuộc khủng hoảng lương thực nghiêm trọng. Chuỗi cung ứng không ổn định, cùng với thời tiết bất thường đã đẩy giá lương thực lên cao nhất trong một thập kỷ. Thêm vào đó, xung đột Nga - Ukraine nổ ra lại càng khiến hệ thống lương thực toàn cầu trở nên căng thẳng. Trong bối cảnh đó, hơn lúc nào hết, các quốc gia trên thế giới cần xây dựng các hệ thống lương thực bền vững, nhằm bảo đảm an ninh lương thực trên toàn cầu.
Theo Bộ trưởng Môi trường và Biến đổi khí hậu UAE Mariam Mohammed Saeed Al Mheiri, đối với việc tạo dòng chảy thương mại về lương thực, cần tiêu thụ ít thịt hơn, giải quyết vấn đề lãng phí lương thực, duy trì lối sống khỏe, đầu tư vào công nghệ về nông nghiệp, bảo vệ nguồn đất.
Bộ trưởng kêu gọi các quốc gia đưa hệ thống lương thực vào mục tiêu ưu tiên trong chiến lược phát triển của mình, tiếp tục thúc đẩy hợp tác chống biến đổi khí hậu và học hỏi lẫn nhau.
Lan Anh
