Dân 'kêu trời' vì nhà máy điện phân chì kẽm Bắc Kạn gây ảnh hưởng đến môi trường

Theo dõi KTMT trên

Theo phản ánh của người dân xã Ngọc Phái (huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn) gửi tới Toàn soạn Kinh tế Môi trường, nhiều năm nay, người dân tại xóm Bản Diếu đã phải chịu nhiều thiệt hại về mùa màng do hoạt động của nhà máy điện phân chì kẽm Bắc Kạn (thuộc Công ty TNHH Ngọc Linh) gây ra. 

Hàng chục nghìn khối bùn, đất, đá thải của doanh nghiệp sạt lở, trôi xuống suối Khau Củm vùi lấp ao chuôm, ruộng, vườn của dân. Mặc dù vấn đề này chính quyền các cấp tại tỉnh Bắc Kạn đã có văn bản yêu cầu phía doanh nghiệp khắc phục hậu quả nhưng đến thời điểm hiện tại phía doanh nghiệp vẫn chưa có động thái đền bù thiệt hại cho người dân. 

Chia sẻ với PV, chị Hoàng Thị Én, sống tại xóm Bản Diếu cho biết, suối Khe Củm bắt nguồn từ khe sâu trong những dãy núi cao của huyện Chợ Đồn. Dòng chảy luồn rừng về đến xóm Bản Diếu, xã Ngọc Phái thì bất ngờ bị Công ty TNHH Ngọc Linh chặn lại thành hồ nước để cung cấp nước cho nhà máy chế biến chì kẽm. Việc đắp đập, chặn dòng này đã khiến lũ từ trên núi dội thẳng xuống hồ, phá vỡ cửa xả phía bờ tả của hồ nước. Từ năm 2018 đến nay, đất đá cứ lở dần theo từng trận mưa lớn trôi xuống hạ nguồn khiến nhiều ruộng lúa trên cánh đồng của bà con bị ảnh hưởng nghiêm trọng. 

Đứng chỉ tay về mảnh ruộng bị vùi lấp do bùn đất từ Công ty TNHH Ngọc Linh tràn vào, anh Triệu Tài Hiên, xóm Bản Diếu bức xúc nói: “Gia đình tôi vốn đã ít ruộng, đông nhân khẩu nay lại bị bùn đất từ công ty tràn vào khiến cuộc sống của gia đình càng lâm vào cảnh khó khăn, khốn đốn. Nhiều vụ lúa, gia đình vẫn cố cấy mà đa phần thất thu khiến gia đình thiếu gạo ăn mà kêu mãi cũng chẳng thấy đơn vị doanh nghiệp đến khắc phục và đền bù”.

Theo tìm hiểu của PV được biết, dự án xây dựng nhà máy điện phân chì kẽm Bắc Kạn có công suất 30.000 tấn/năm tại xã Ngọc Phái được UBND tỉnh Bắc Kạn cấp giấy chứng nhận đầu tư năm 2007 cho Công ty TNHH Ngọc Linh với mục tiêu sản xuất kẽm thỏi và các sản phẩm khác từ kẽm như chì, bột oxit kẽm… phục vụ cho ngành công nghiệp; quy mô sản xuất hằng năm 25.000 tấn kẽm, 6.000-10.000 tấn chì, 1.200 tấn bột kẽm oxit và 40.000 tấn axit sunfuaric.

Theo giấy chứng nhận đầu tư ban đầu, dự án có tổng vốn đầu tư là 789 tỉ đồng. Trong đó, vốn tự có là 180 tỉ đồng, tương đương chưa tới 23%, còn lại là vốn vay. Tiến độ thực hiện dự án bắt đầu từ tháng 10/2007 và hoàn thành vào tháng 12/2008. Tuy nhiên, đến năm 2018, dự án này đã thay đổi giấy chứng nhận đầu tư lần thứ 8 (gần nhất là ngày 1/11/2017). Tổng vốn dự án đã tăng lên 2.170 tỉ đồng, tức tăng gần 1.400 tỉ đồng theo đăng ký ban đầu. Vốn góp đã tăng lên là 355,8 tỉ đồng, nhưng cũng chỉ chiếm 16%. 

Theo giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, đến tháng 3/2018 doanh nghiệp này hoàn thành đưa xưởng sản xuất bột cát kết và phân xưởng axit đi vào hoạt động; tháng 11/2018 phân xưởng kẽm đi vào hoạt động. Cũng từ khi các phân xưởng đi vào hoạt động đến nay, nhà máy liên tục xảy ra tình trạng sạt lở, đất đá chảy trôi theo nguồn nước suối Khau Củm, làm ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt và đất canh tác nông nghiệp của người dân. 

Trao đổi nhanh với PV, ông Triệu Huy Chung, Chủ tịch UBND huyện Chợ Đồn xác nhận có tình trạng trên và cho biết: “Huyện đã có nhiều văn bản gửi UBND tỉnh Bắc Kạn; Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh báo cáo nội dung này. UBND huyện đã phối hợp với các đơn vị chuyên môn kiểm tra thực địa và yêu cầu công ty khắc phục, xử lý đền bù thiệt hại cho người dân xã Ngọc Phái. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại sau nhiều lần có văn bản yêu cầu, phía công ty vẫn chưa thực hiện. Huyện sẽ tiếp tục có văn bản gửi UBND tỉnh để có hướng xử lý dứt điểm”.

Trước sự việc trên, trả lời báo chí, ông Đinh Quang Tuyên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn cho biết: “Về vấn đề này tỉnh đã có văn bản chỉ đạo phía công ty khắc phục ngay việc sạt lở, bồi lấp thượng nguồn suối Khau Củm và vùi lấp đất nông nghiệp của người dân thôn Bản Diếu, cùng với đó là đền bù thiệt hại, hỗ trợ sản lượng cho người dân bị ảnh hưởng; lập hồ sơ báo cáo đánh giá tác động môi trường mới của nhà máy, thời gian xong trước 30/7/2020. Tuy nhiên, phía doanh nghiệp vẫn chưa thực hiện những nội dung mà tỉnh chỉ đạo, hiện tại phía công ty vẫn đang sử dụng hồ sơ (ĐTM) cũ... Tỉnh sẽ tiếp tục kiểm tra, nếu công ty không thực hiện tỉnh sẽ có biện pháp quyết liệt hơn”.

Hy vọng, sau động thái quyết liệt này của UBND tỉnh Bắc Kạn, những bất cập tại nhà máy điện phân chì kẽm thuộc Công ty TNHH Ngọc Linh sẽ được xử lý triệt để.

Tạp chí Kinh tế Môi trường sẽ tiếp tục thông tin.

Minh Phúc - Minh Quang