Lo ngại đứt gãy chuỗi sản xuất thủy sản ngay trước mắt

Theo dõi KTMT trên

Theo phản ánh của các doanh nghiệp (DN) chế biến tôm tại Cà Mau, Sóc Trăng và Bạc Liêu, hiện nay các tỉnh đều thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 nên không chỉ việc lưu thông hàng hóa, mua bán con giống, thu hoạch tôm gặp khó khăn mà các nhà máy cũng đã phải giảm công suất chế biến 60-70%. Do đó, thiếu hụt công nhân và chi phí tăng cao là những gì mà các DN đang phải gánh chịu.

Nhiều DN cho rằng, hiện nay, ngành tôm Việt Nam đã trễ nhịp so với cơ hội thị trường nhưng nếu các địa phương mau chóng có giải pháp kiểm soát dịch bệnh vào cuối tháng 8 để phục hồi sản xuất thì vẫn còn cơ hội, giá tôm tăng trở lại, nhưng muộn hơn thì coi như cơ hội năm nay trôi qua.

Theo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản (VASEP), từ tháng 9 trở đi là thời điểm các nhà máy bước vào cao điểm thu mua nguyên liệu, chế biến và xuất khẩu. Thế nhưng, với tình hình hiện tại thì chắc chắn nguồn cung tôm sẽ bị đảo lộn, thiếu hụt cho tới cuối năm, thậm chí kéo dài sang năm 2022.

Đối với các DN chế biến cá tra tại ĐBSCL, có tới 50% doanh nghiệp tại một số địa phương vùng trọng điểm phải đóng cửa, cá tra nuôi tại ao của công ty vượt size do các nhà máy ngừng hoạt động hoặc giảm tối đa công suất.

Bên cạnh đó, một số DN nuôi cá tra bị kéo dài thời gian nuôi, mật độ lớn khiến cá chết hàng chục tấn mỗi ngày. Hiện nay, ước tính công suất hoạt động của toàn ngành cá tra chỉ từ 10 - 20%.

Tại Hậu Giang, hầu hết nhà máy thủy sản đã đóng cửa nếu không đáp ứng được “3 tại chỗ”, thiếu công nhân, việc đi lại gặp nhiều khó khăn. Mặt khác, nhiều nhà máy chế biến nằm trong “vùng đỏ” nên toàn bộ lao động từ “vùng xanh” không tới làm việc được tại nhà máy.

Một số nhà máy thời gian đầu cố gắng thực hiện “3 tại chỗ” để duy trì công ăn việc làm cho người lao động, trả hợp đồng các đơn hàng đã ký. Tuy nhiên, cũng buộc phải ngưng hoạt động sau 1 tháng do phát sinh chi phí quá lớn về tiền thuê khách sạn, nhà ở, lương, tiền ăn, chăm sóc y tế, thuê cán bộ y tế xét nghiệm...

Theo VASEP, một số DN khác tại ĐBSCL ngưng hoạt động thì chuyển hàng từ kho trữ để trả dần đơn hàng cho khách. Cho tới nay, hầu hết các DN chế biến đều đã cạn cả nguyên liệu và thành phẩm trong kho nên đã dừng hoàn toàn.

Nhiều DN chế biến cá tra tại Bến Tre đã ngừng chế biến cá tra từ đầu tháng 8/2021 do việc đi lại, vận chuyển, nuôi trồng gặp khó khăn, công nhân lo ngại bị nhiễm bệnh nên cũng xin nghỉ. Tỉ lệ DN chế biến được chích vaccine hiện dưới 15%.

Để cầm cự sản xuất, một số DN cố gắng chế biến nghêu nhưng giá thấp nên cũng đang xem xét ngưng hoạt động. Thêm nữa, không ít khách hàng NK đòi hủy hợp đồng và tìm khách hàng thay thế với lý do chậm tiến độ giao hàng.

Trong 7 tháng đầu năm 2021 dù dịch bệnh nhưng sản lượng của các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu thủy sản vẫn tăng 11% so với cùng kỳ năm 2020, đạt 4,88 tỉ USD.

Làn sóng Covid-19 lần thứ tư ập đến đúng vào giai đoạn cao điểm trong sản xuất nên càng ảnh hưởng nặng nề đến hoạt động của các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản. Theo số liệu mới nhất của Tổng cục Thống kê, sản lượng thủy sản tháng 8 ước tính đạt 801,4 nghìn tấn, giảm 2,6% so với cùng kỳ năm trước. 

Có thể thấy, việc chống đứt gãy chuỗi sản xuất cung ứng sẽ phụ thuộc 3 yếu tố cơ bản: tốc độ  tiêm chủng vaccine cho người lao động trong các doanh nghiệp; hiệu quả của các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 và việc thực hiện hiệu quả các chính sách gói hỗ trợ của Chính phủ.

Do đó, theo VASEP, 100% DN khảo sát cho rằng, “3 tại chỗ” chỉ là phương án cầm cự, tạm thời để DN duy trì sản xuất. Nếu Chính phủ và các địa phương không có biện pháp khôi phục khẩn cấp thì nguy cơ đổ vỡ toàn chuỗi sản xuất từ nuôi trồng - khai thác - chế biến - kinh doanh - xuất nhập khẩu thủy sản đang hiện tiền trước mắt.

Nguyễn Luận