Lo phá sản, nhiều nhà đầu tư năng lượng tái tạo đề xuất không hồi tố chính sách

Theo dõi KTMT trên

27 nhà đầu tư, tổ chức tài chính và đại diện các nhà máy điện gió, điện mặt trời đã cùng ký thư kiến nghị gửi đến các cơ quan chức năng về việc 173 dự án điện tái tạo có nguy cơ bị tính lại giá điện.

Được biết, việc kiến nghị của các nhà đầu tư có liên quan đến kết luận số 1027/KL-TTCP của Thanh tra Chính phủ liên quan đến các dự án năng lượng tái tạo là điện mặt trời và điện gió có Ngày vận hành thương mại (COD), nhưng chưa có văn bản Chấp thuận kết quả kiểm tra nghiệm thu của cơ quan chức năng (Chấp thuận nghiệm thu) tại thời điểm COD cũng như tại trong thời gian được hưởng các mức giá mua điện ưu đãi theo Quyết định 17/2019/QĐ-TTg (giá FIT1) và Quyết định 13/2020/QĐ-TTG (giá FIT2).

Kết luận chỉ ra rằng việc thiếu văn bản Chấp thuận nghiệm thu tại thời điểm các dự án năng lượng tái tạo COD và việc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) chi trả tiền đã gây thiệt hại cho nhà nước. Để khắc phục những tồn tại này, Bộ trưởng Bộ Công thương đề xuất các dự án hưởng giá FIT có vi phạm theo kết luận của cơ quan có thẩm quyền phải xác định lại giá mua bán điện và thu hồi các khoản giá FIT đã được hưởng không đúng qua việc bù trừ thanh toán tiền mua điện.

Bộ Công thương báo cáo rằng có 173 nhà máy/phần nhà máy điện mặt trời, điện gió nối lưới gặp tình huống này. Các doanh nghiệp cho biết việc hồi tố các dự án năng lượng tái tạo khi chưa có văn bản chấp thuận nghiệm thu có thể khiến họ mất giá bán điện ưu đãi. Giá bán điện ưu đãi là 9,35 cent/kWh của FIT1 hay 7,09 cents của FIT2 có thể giảm xuống thấp hơn, thậm chí không vượt quá giá trần 1.184,9 đồng/kWh cho các dự án chuyển tiếp.

Doanh nghiệp ước tính rằng điều này có thể gây thiệt hại gần 100% vốn chủ sở hữu của các dự án, tương đương hơn 13 tỷ USD, và nếu tiếp tục có thể dẫn đến việc phá sản hàng loạt, ảnh hưởng đến sự ổn định của thị trường tài chính và môi trường đầu tư của Việt Nam.

Các nhà đầu tư kiến nghị rằng vào thời điểm các dự án này được chấp thuận COD, các quy định hiện hành không yêu cầu Văn bản Chấp thuận nghiệm thu là điều kiện để được COD. Theo Quyết định số 39/2018/QĐ-TTg với các dự án điện gió và Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg với các dự án điện mặt trời, điều kiện để được công nhận COD chỉ bao gồm 3 yêu cầu: hoàn thành thử nghiệm ban đầu của nhà máy điện và các trang thiết bị đấu nối, được cấp giấy phép hoạt động điện lực và thống nhất về chỉ số công tơ để bắt đầu thanh toán.

Thậm chí, các quy định về giấy phép hoạt động điện lực vào thời điểm đó cũng không yêu cầu có Văn bản Chấp thuận nghiệm thu là điều kiện để được cấp giấy phép hoạt động điện lực. Đến ngày 9/6/2023, Thông tư số 10/2023/TT-BCT mới yêu cầu phải có Văn bản Chấp thuận nghiệm thu trước khi xin cấp giấy phép hoạt động điện lực.

Các nhà đầu tư cho rằng việc áp dụng hồi tố yêu cầu mới này với các dự án đã đạt COD từ nhiều năm trước đi ngược lại nguyên tắc không được áp dụng hồi tố của Điều 13 Luật Đầu tư số 61/2020/QH14.

Các nhà đầu tư cũng cho rằng việc vi phạm về Chấp thuận nghiệm thu theo pháp luật xây dựng chỉ dẫn đến xử phạt hành chính và yêu cầu khắc phục hậu quả (nếu áp dụng), không làm thay đổi thực tế rằng dự án đã đáp ứng các điều kiện COD theo quy định có hiệu lực vào thời điểm đó và đã được chấp thuận COD của EVN.

“Theo các hợp đồng PPA đã ký kết, EVN có nghĩa vụ mua điện từ các dự án này với mức giá FIT đã thỏa thuận kể từ ngày COD đã được EVN chấp thuận trước đó. Việc trì hoãn thanh toán tạo ra những lo ngại nghiêm trọng về sự tuân thủ các cam kết của EVN đối với các hợp đồng PPA đã ký này”, các nhà đầu tư nhắc đến trong kiến nghị.

Kiến nghị cũng cho rằng theo các hiệp định quốc tế, Việt Nam đã cam kết đảm bảo quy trình pháp lý công bằng, bảo vệ và đảm bảo an toàn cho các khoản đầu tư, tránh các hành vi trưng thu hoặc trưng dụng trực tiếp hay gián tiếp.

Vì vậy, nếu thực hiện theo cách mà Bộ Công thương đề xuất, có thể gây ra tình trạng phá sản trên diện rộng và làm bất ổn thị trường tài chính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính nhất quán trong điều tiết pháp lý tại Việt Nam.

Sự bất ổn này có thể khiến dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào ngành điện bị đình trệ, gây tổn hại đến uy tín của Việt Nam như một điểm đầu tư hấp dẫn và đáng tin cậy.

Hơn nữa, điều này có thể làm suy giảm niềm tin của nhà đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo của Việt Nam và đặt ra quan ngại về mức độ cam kết của Việt Nam đối với mục tiêu phát thải ròng bằng 0.

H.A