Bầu trời và mặt đất tiến lại gần nhau hơn do biến đổi khí hậu?
Trong 40 năm qua, ranh giới giữa tầng đối lưu và tầng bình lưu lân cận đã tăng lên đi lên đều đặn với tốc độ 50 đến 60 mét mỗi thập kỉ do biến đổi khí hậu. Phát hiện này vừa được công bố trên Science Advances ngày 5/11.
Tầng đối lưu là bầu khí quyển của Trái Đất, tầng không khí thấp nhất trong đó hệ thực vật và động vật tồn tại, bao gồm cả con người. Nó nằm giữa bề mặt hành tinh và tầng bình lưu. Giữa chúng là tầng đối lưu - lớp chuyển tiếp.
Trong tầng đối lưu, 80% không khí trong khí quyển được tập trung, hơn 50% trong số đó là thoáng khí lên đến 5 km so với mặt đất. Vì lý do này, ở cấp độ này, một người không được huấn luyện sẽ bị khó thở.
Với chiều cao tương đối nhỏ của lớp này, nó rất bị ảnh hưởng bởi các quá trình trên mặt đất. Đây là sự trở lại với bầu khí quyển của năng lượng nhiệt Trái Đất , cũng như độ ẩm và chất lơ lửng (bụi, muối biển, bào tử thực vật, v.v.). Hầu như tất cả hơi nước đều ở đây, những đám mây được hình thành mang theo mưa, tuyết và mưa đá và gió xuất hiện.
Lớp bề mặt của khí quyển là môi trường sống của con người, động thực vật. Ở đây gió yếu nhất và độ ẩm cao, chứa một lượng lớn bụi, vi sinh vật bay và các hạt lơ lửng khác nhau.
Các tia của Mặt Trời dễ dàng xuyên qua không khí và làm nóng đất. Nhiệt lượng tỏa ra từ Trái Đất được tích lũy trong tầng đối lưu và CO2, metan và hơi nước giữ nhiệt. Quá trình đốt nóng Trái Đất và không khí và giữ nhiệt trong tầng đối lưu được gọi là hiệu ứng nhà kính. Trong những thập kỉ gần đây, cộng đồng thế giới lo ngại về vấn đề này, vì nó dẫn đến sự nóng lên toàn cầu.
Biết được những hiện tượng xảy ra trong tầng đối lưu, nhân loại có thể cố gắng giảm tác động tiêu cực đến môi trường, bao gồm cả bầu khí quyển.
Tầng đối lưu là tầng thấp nhất của khí quyển Trái Đất và là nơi xảy ra gần như mọi hiện tượng thời tiết. Trong 40 năm qua, ranh giới giữa tầng đối lưu và tầng bình lưu lân cận đã tăng lên do biến đổi khí hậu. Phát hiện này vừa được công bố trên Science Advances ngày 5/11.
PGS.TS Jane Liu, nhà khoa học môi trường tại Đại học Toronto cho biết, nhiệt độ là động lực thúc đẩy sự thay đổi này. Tầng đối lưu có độ cao khác nhau trên khắp thế giới, cao tới 20km ở vùng nhiệt đới và thấp xuống chừng 7 km gần các cực. Trong năm, ranh giới trên của tầng đối lưu tăng và giảm tự nhiên theo các mùa khi không khí nở ra vì nhiệt và co lại khi lạnh. Nhưng khi khí nhà kính giữ nhiệt ngày càng nhiều trong khí quyển, tầng đối lưu đang mở rộng lên cao hơn vào bầu khí quyển.
Bà Liu và các đồng nghiệp phát hiện ra rằng, tầng đối lưu cao lên khoảng 200 mét từ năm 1980 đến năm 2020. Gần như tất cả thời tiết đều xảy ra ở tầng đối lưu, nhưng không chắc rằng sự thay đổi này sẽ ảnh hưởng lớn đến thời tiết. Tuy nhiên, nghiên cứu này là một lời nhắc nhở quan trọng về tác động của biến đổi khí hậu đối với thế giới của chúng ta.
Trước đó, trong một nghiên cứu số, các nhà khoa học đã thực hiện 2 thí nghiệm mô hình hóa bằng cách cố định lượng chất làm suy giảm tầng ozone (ODS) và phát thải khí nhà kính ở mức năm 1960. Kết quả cho thấy, trên quy mô toàn cầu, chiều cao tầng đối lưu sẽ tiếp tục tăng với tốc độ nhanh hơn từ năm 2000-2080 so với trước đây nếu lượng ODS được cố định. Thay vào đó, nếu lượng phát thải khí nhà kính được cố định, thì chiều cao tầng đối lưu sẽ giảm sau năm 2000.
Bà nói: “Chúng ta đã nhận thấy những dấu hiệu của sự ấm lên toàn cầu chung quanh chúng ta, khi các sông băng rút đi và mực nước biển dâng cao. Và bây giờ, chúng ta thấy những dấu hiệu đó ở độ cao của tầng đối lưu".
Nguyễn Linh (T/h)
