Cần có biện pháp quyết liệt giải quyết dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường làng nghề
Đại biểu Tạ Đình Thi – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Đoàn ĐBQH TP.Hà Nội cho rằng, cần có các biện pháp quyết liệt và hữu hiệu hơn trong việc giải quyết dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường làng nghề.
Tại Chương trình Kỳ họp thứ 7, ngày 29/5, tại Nhà Quốc hội, Quốc hội thảo luận ở hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước năm 2023; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm 2024 và nhiều nội dung quan trọng khác.
Phát biểu tại Kỳ họp, đại biểu Tạ Đình Thi – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Đoàn ĐBQH TP.Hà Nội đề cập tới một vấn đề khá nhức nhối bấy lâu nay là ô nhiễm môi trường làng nghề. Vấn đề mà đại biểu Tạ Đình Thi nhắc tới được cử tri và Nhân dân nhiều địa phương, nhất là những nơi có nhiều làng nghề như Thủ đô Hà Nội hết sức quan tâm.
Theo thống kê, hiện cả nước có khoảng 5.400 làng nghề, trong đó có trên 2.000 làng nghề truyền thống, mang đậm nét những giá trị lịch sử, văn hóa, đồng thời đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế địa phương, giải quyết hiệu quả bài toán lao động nông thôn trong bối cảnh đô thị hóa đang diễn ra nhanh chóng.
Mặc dù Chính phủ đã ban hành và tổ chức thực hiện nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật, nhưng đại biểu Tạ Đình Thi nhận thấy, vấn đề ô nhiễm môi trường làng nghề chưa được quan tâm đúng mức và chưa được giải quyết triệt để. Phần lớn hoạt động sản xuất ở các làng nghề đều có quy mô nhỏ, trình độ sản xuất thấp, thiết bị cũ và công nghệ lạc hậu, thiếu công trình hạ tầng thu gom, xử lý rác thải, nước thải và khí thải... Các làng nghề đã, đang trở thành “điểm nóng” ô nhiễm, thậm chí là nguồn cơn xuất hiện các “làng ung thư”...
Tới nay, mới có 11/47 làng nghề gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng hoàn thành các biện pháp khắc phục ô nhiễm hoặc tự thu hẹp quy mô, chuyển đổi ngành nghề sản xuất, chấm dứt hoạt động và về cơ bản không còn ô nhiễm; 23/47 làng nghề đang triển khai các biện pháp khắc phục ô nhiễm.
Ngoài ra, 57 làng nghề ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo danh mục do Bộ Tài nguyên và Môi trường xác định đang tiếp tục được xử lý. Dù làng nghề hiện đang đóng góp cho sự phát triển của địa phương nhưng đó là sự phát triền không bền vững, không hiệu quả.
Với mục tiêu bảo tồn và phát triển bễn vững làng nghề Việt Nam, trên tinh thần “không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế”, đại biểu Tạ Đình Thi kiến nghị Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương quan tâm hơn nữa và có các biện pháp quyết liệt cụ thể, thiết thực, hữu hiệu trong việc ngăn chặn, giảm thiểu và giải quyết dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường làng nghề đã tồn tại trong nhiều năm qua.
Thứ nhất, cần tiếp tục tiến hành rà soát, phân loại, đánh giá tổng thể công tác bảo vệ môi trường đối với các làng nghề, đặc biệt là những nơi phát sinh khối lượng chất thải lớn, có nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường. Xây dựng kế hoạch, lộ trình cụ thể trong việc xử lý, khắc phục ô nhiễm, cải thiện môi trường, tập trung các làng nghề nằm xen kẽ trong các khu dân cư.
Thứ hai là tổ chức lồng ghép, tích hợp các quy hoạch có liên quan, xác định rõ các khu xử lý chất thải, hệ thống thu gom, xử lý nước thải tập trung, bảo đảm phù hợp với định hướng quy hoạch vùng, quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia..., trong đó lưu ý bố trí đủ quỹ đất để thực hiện hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường, chú trọng đến điều kiện sống của cư dân, “hệ sinh thái” lâu năm, mối liên hệ giữa “nghề” và “làng”.
Thực hiện nghiêm Luật Bảo vệ môi trường; áp dụng các chính sách hỗ trợ các làng nghề gây ô nhiễm môi trường chuyển đổi sang các ngành, nghề có ít nguy cơ gây ô nhiễm môi trường hoặc chuyển đổi công nghệ sản xuất hiện đại, thân thiện với môi trường; đảm bảo an sinh xã hội và đời sống của người dân sau khi chuyển đổi ngành, nghề sản xuất hoặc di dời địa điểm sản xuất.
Nghiên cứu, đề xuất Chương trình mục tiêu quốc gia về khắc phục ô nhiễm, cải thiện chất lượng môi trường, trong đó có nội dung môi trường làng nghề. Thực hiện một số cơ chế, chính sách đặc thù đối với làng nghề trong triển khai các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Đại biểu Tạ Đình Thi nhấn mạnh, nếu chúng ta thay đổi tư duy, quyết tâm làm và làm đến nơi đến chốn thì làng nghề sẽ tiếp tục đóng góp cho sự phát triển địa phương ở mức cao, hiệu quả hơn, đời sống nhân dân, chất lượng môi trường sống sẽ được cải thiện và đạt được mục tiêu bảo tồn, phát triển bền vững các làng nghề Việt Nam.
Hà Nội là địa phương có nhiều làng nghề nhất trong cả nước. Theo báo Kinh tế đô thị, số làng nghề ở Hà Nội có hơn một nửa ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và ô nhiễm ở cả ba dạng là ô nhiễm nước, ô nhiễm rác thải và khí thải.
Trong đó, một số điểm nóng về ô nhiễm làng nghề ở Hà Nội phải kể đến như, huyện Hoài Đức làng nghề tại xã Cát Quế đó là làng nghề sản xuất miến, mạch nha, chăn nuôi và giết mổ gia cầm. Huyện Thạch Thất cũng là địa phương có tình trạng ô nhiễm môi trường làng nghề với nghề mộc, chạm trổ, làm quạt giấy.
Tại buổi tọa đàm về "Để lao động làng nghề tiếp cận an sinh xã hội", PGS.TS Bùi Thị An, nguyên đại biểu Quốc hội, Viện trưởng Viện Tài nguyên, môi trường và Phát triển cộng đồng cho rằng, phát triển làng nghề như thế nào để gắn với bảo vệ môi trường là bài toán cần phải giải quyết. Trong đó, cần có giải pháp, khu trú lại, quy hoạch, tập trung rác thải, phế liệu lại để xử lý; đồng thời, tăng cường tuyên truyền người dân để tự bảo vệ mình.
Hà My (t/h)
