Hệ thống điện Việt Nam có quy mô lớn nhất khu vực Đông Nam Á

Theo dõi KTMT trên

Thách thức về tính bền vững và ổn định nguồn điện

Sáng 22/6, Tọa đàm “Chiến lược và hợp tác thúc đẩy chuyển đổi năng lượng Việt Nam” đã được tổ chức tại Hà Nội, do Báo Công Thương phối hợp cùng Tập đoàn General Electric (GE).

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, ông Nguyễn Ngọc Hưng - Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) cho biết, là đơn vị nghiên cứu chính sách, Viện Năng lượng nhận thấy chuyển dịch năng lượng đem lại cho Việt Nam nhiều cơ hội và thách thức. Trong đó, có 8 thách thức như: Đảm bảo đủ năng lượng cho nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, các dạng năng lượng truyền thống đang suy giảm về khả năng cung cấp, các tiềm lực trong nước còn hạn chế, chúng ta phải đảm bảo tăng trưởng xanh và giảm phát thải bằng 0 theo cam kết của Chính phủ… Đây là những thách thức lớn.

“Trước đây, chúng ta đã chuyển đổi nền năng lượng phi thương mại sang nền kinh tế tiếp cận các nguồn năng lượng thương mại với các mức giá tiệm cận thế giới. Chúng ta chuyển từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng mới và tái tạo để giảm phát thải. Tuy nhiên, chúng ta còn chuyển từ nguồn tập trung sang phân tán, từ phụ thuộc vào nhập khẩu sang tự chủ…”, ông Hưng nói.

Việt Nam đang triển khai những bước đầu của quá trình chuyển đổi năng lượng truyền thống sang năng lượng tái tạo xanh và và sạch hơn. Đây là xu hướng tất yếu giúp đảm bảo một nền kinh tế bền vững. Sự gia tăng của các nguồn điện mới khiến hệ thống phải đối mặt với các thách thức về sự bền vững và ổn định, đòi hỏi sự phối hợp về cả chính sách và công nghệ nhằm đảm bảo nguồn điện tin cậy.

Với tốc độ tăng trưởng cao trong nhiều năm liên tục. Vì thế nhu cầu sử dụng năng lượng, đặc biệt là điện năng tại Việt Nam ngày càng tăng cao. Thống kê cho thấy, giai đoạn 2011-2020, điện thương phẩm của Việt Nam đã đạt mức tăng trưởng bình quân là 9,6 %/năm. Dự kiến giai đoạn 2021-2030, mức tăng trưởng điện thương phẩm bình quân sẽ đạt 8,52 % ở kịch bản cơ sở và 9,36 % ở kịch bản cao.

"Tuy nhiên, để đạt các mục tiêu về phát triển kinh tế xanh, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, Chính phủ Việt Nam đã và đang đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi ngành năng lượng theo tinh thần phát huy nội lực, đồng thời tăng cường sự hợp tác, hỗ trợ từ các đối tác phát triển. Trong đó, đã giảm dần nguồn điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch, ưu tiên phát triển các nguồn điện năng lượng tái tạo, năng lượng mới và sạch", ông Hoàng Tiến Dũng, Cục trưởng Cục Năng lượng và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) nhận định.

Trong thời gian gần đây, với các chính sách khuyến khích của Chính phủ, nguồn năng lượng tái tạo có sự phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam với những con số ấn tượng. Tính đến hết năm 2021, tổng công suất đặt các nguồn điện gió, điện mặt trời đạt 20.670 MW, chiếm gần 27% tổng công suất đặt toàn hệ thống. Sản lượng điện từ nguồn điện này đã đạt 31,5 tỷ kWh, chiếm 12,27% tổng sản lượng điện sản xuất toàn hệ thống.

Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố thuận lợi, Việt Nam đồng thời phải thực hiện các giải pháp nhằm giải quyết các khó khăn thách thức trong việc đảm bảo an ninh năng lượng trong điều kiện giảm thiểu các tác động môi trường của hoạt động phát điện, phụ tải tăng trưởng với tốc độ cao gây sức ép lên hạ tầng cơ sở ngành năng lượng, đòi hỏi vốn đầu tư lớn cùng các giải pháp kỹ thuật phức tạp.

Liên quan đến việc tăng trưởng nhanh chóng nguồn điện đã gây ra những thách thức cho công tác vận hành hệ thống lưới điện, ông Nguyễn Tài Anh - Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho hay, thách thức này không chỉ xảy ra với Việt Nam mà còn với các hệ thống điện trên thế giới.

Do đó, đại diện EVN có hai kiến nghị: Trước hết chúng ta cần có chủ trương chính sách để triển khai chương trình sao cho hiệu quả và tối ưu nhất. Chúng ta đã có Ban chỉ đạo nhà nước về vấn đề này và trong thời gian ngắn các Bộ ngành sẽ được giao nhiệm vụ và các đơn vị sẽ triển khai sớm. Vấn đề thứ hai, để chuyển đổi năng lượng thành công thì công nghệ và tài chính là rất quan trọng. Đối với công nghệ hydrogen hay amoniac thì thời gian tới phải có giải pháp để đưa giá thành công nghệ xuống.

Về tài chính, chúng ta cần 14 tỷ USD (chưa kể chi phí cho chuyển đổi năng lượng). Nếu có sự hỗ trợ của các tập đoàn về công nghệ như GE Việt Nam và nguồn tài chính từ các tổ chức quốc tế thì mục tiêu dịch chuyển năng lượng của Việt Nam để đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 mà Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã cam kết tại COP26 là hoàn toàn có thể đạt được.

Đẩy mạnh chuyển đổi năng lượng xanh, sạch

Tại Tọa đàm, Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo Hoàng Tiến Dũng cho biết, hệ thống điện Việt Nam có quy mô lớn nhất khu vực Đông Nam Á, đủ đáp ứng cho nhu cầu điện phục vụ phát triển kinh tế, xã hội.

Tính đến hết năm 2021, công suất hệ thống điện của Việt Nam đã đạt khoảng 76.620 MW. Trong đó, thủy điện đạt 22.111 MW, nhiệt điện than là 25.397 MW, nhiệt điện khí là 7.398 MW, công suất điện năng lượng tái tạo đạt khoảng 21.100 MW.

Là một nền kinh tế năng động với tốc độ tăng trưởng cao trong nhiều năm liên tục, nhu cầu sử dụng năng lượng, đặc biệt là điện năng của nước ta ngày càng tăng cao. Thống kê cho thấy, giai đoạn 2011-2020, điện thương phẩm của Việt Nam đã đạt mức tăng trưởng bình quân là 9,6%/năm. Dự kiến giai đoạn 2021-2030, mức tăng trưởng điện thương phẩm bình quân sẽ đạt 8,52% ở kịch bản cơ sở và 9,36% ở kịch bản cao.

Tại Dự thảo Quy hoạch điện VIII, Bộ Công Thương đã nghiên cứu phát triển hệ thống điện Việt Nam theo hướng xanh, bền vững, phù hợp với các cam kết tại COP26. Quy hoạch nhấn mạnh việc cần khai thác tối đa và hợp lý nguồn tài nguyên năng lượng sơ cấp trong nước cho sản xuất điện, giảm tối đa phát thải khí CO2, không phát triển thêm nhà máy nhiệt điện than mới sau năm 2030.

Trong đó, đến năm 2045, cả nước có trên 75% là năng lượng tái tạo. Hiện Việt Nam đang được sự hỗ trợ của các tổ chức trên thế giới và đang xây dựng lộ trình của mình để đáp ứng vào mục tiêu năm 2050 phát thải ròng bằng 0.

Để làm được điều này, ngành điện sẽ xem xét chuyển đổi một số nguồn điện trong quy hoạch sử dụng than sang sử dụng khí LNG. Các nhà máy nhiệt điện than, khí sẽ chuyển dần sang dùng biomass, amoniac hoặc hydrogen khi các công nghệ đã được kiểm chứng và thương mại hóa. Bên cạnh đó, đẩy mạnh phát triển nguồn điện gió, điện mặt trời, ưu tiên phát triển các dự án điện NLTT cấp điện trực tiếp cho các cơ sở sản xuất công nghiệp và dân sinh (ưu tiên sản xuất hydrogen, amoniac xanh, hóa chất,…), các loại hình thủy điện tích năng, thủy điện trên các hồ thủy lợi, điện sinh khối, điện chất thải rắn và năng lượng tái tạo khác; đẩy mạnh chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả….

Phát biểu tại Tọa đàm, ông Nguyễn Tài Anh, Phó Tổng giám đốc EVN cho biết, quan điểm về chuyển đổi năng lượng và quy hoạch năng lượng quốc gia là phù hợp với định hướng theo Nghị quyết 55 và cam kết COP26, tiềm năng của chúng ta hoàn toàn có thể thực hiện được. Riêng đối với Tập đoàn Điện lực Việt Nam, ngoài việc chuyển đổi năng lượng, các nhà máy hiện hữu đang sử dụng than, EVN còn có nhiệm vụ quan trọng là chuẩn bị hệ thống để hấp thụ được các nguồn sơ cấp khác và nguồn năng lượng tái tạo. 

Lan Anh