Huyện Lập Thạch (Vĩnh Phúc): Khởi công xây dựng tượng đài Tả Tướng quốc Trần Nguyên Hãn
Mới đây, UBND huyện Lập Thạch đã tổ chức lễ khởi công xây dựng công trình tượng đài Tả tướng quốc Trần Nguyên Hãn tại thị trấn Lập Thạch.
Tả tướng quốc Trần Nguyên Hãn sinh ra và lớn lên ở trang Sơn Đông, huyện Lập Thạch, phủ Tam Đới, trấn Sơn Tây (nay là xã Sơn Đông, huyện Lập Thạch).
Ông là người văn võ song toàn, kiến thức uyên bác và có tầm nhìn chiến lược, từng giữ chức Tư đồ, Thái úy, có công lớn giúp vua Lê Lợi đánh tan quân xâm lược nhà Minh, giành thắng lợi trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Năm 1428, Trần Nguyên Hãn được vua Lê Lợi gia phong “Tả tướng quốc, Bình chương quân quốc trọng sự, Khu mật Đại sứ”.
Được sự nhất trí của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, UBND huyện Lập Thạch đã phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình với tổng mức đầu tư hơn 27,7 tỷ đồng từ nguồn kinh phí xã hội hóa và tiến hành các bước triển khai dự án xây dựng tượng đài.
Hiện nay, huyện Lập Thạch đã vận động xã hội hóa được hơn 2,3 tỷ đồng để xây dựng công trình. Công trình được xây dựng tại công viên, quảng trường huyện Lập Thạch.
Theo thiết kế, tổng thể tượng đài cao 9m, riêng phần tượng cao 5,4m, được đúc bằng chất liệu đồng nguyên khối, phần đài - đế bệ cao 3,6 m bằng chất liệu lõi bê tông cốt thép ốp đá khối. Ngoài hình tượng nhân vật Tả tướng quốc còn có khối phù điêu phụ trợ dài 24m, có tính chất như “hậu chẩm” của công trình chính. Mặt phù điêu bằng chất liệu đá khối.
Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch UBND tỉnh Lê Duy Thành nhấn mạnh, tượng đài Tả tướng quốc Trần Nguyên Hãn là công trình văn hóa có ý nghĩa chính trị, lịch sử và nhân văn sâu sắc của nhân dân huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc nói riêng và nhân dân cả nước nói chung.
Đồng chí bày tỏ mong muốn Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Lập Thạch tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền, vận động các nhà hảo tâm, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, các tập thể, cá nhân trong và ngoài tỉnh ủng hộ kinh phí xây dựng công trình; tập trung cao độ nguồn lực, hoàn thành công trình trước Tết Nguyên đán Quý Mão 2023; công khai, minh bạch trong việc quản lý, sử dụng nguồn ủng hộ của nhân dân.
Đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh cũng đề nghị các sở, ban, ngành tăng cường phối hợp, hỗ trợ huyện Lập Thạch về chuyên môn trong việc xây dựng tượng đài với chất lượng cao về nội dung tư tưởng, kỹ thuật, mỹ thuật, như một biểu tượng cho niềm tin yêu, tình cảm kính trọng của nhân dân huyện Lập Thạch với vị Anh hùng dân tộc Trần Nguyên Hãn.
Ngoài các giá trị về lịch sử, truyền thống văn hóa, công trình tượng đài Tả tướng quốc Trần Nguyên Hãn sẽ là điểm nhấn cảnh quan quan trọng, tạo không gian sinh hoạt văn hóa, vui chơi, giải trí lành mạnh cho nhân dân huyện Lập Thạch; kết nối với các tuyến tham quan du lịch của huyện Lập Thạch nói riêng và các vùng miền của Vĩnh Phúc nói chung, tạo sức thu hút đối với nhân dân trong vùng và du khách ngoài tỉnh đến tham quan.
Theo báo cáo xây dựng, tượng đài có chiều cao tổng thể của thân tượng đài là 9,0m tính từ mặt sân lên tới đỉnh đầu nhân vật (chưa tính chiều dài thanh kiếm lệnh giơ cao khoảng 1,2m so với đỉnh đầu nhân vật). Trong đó, phần tượng cao 5,4m đúc đồng, đặt trên đế bệ đá khối cao 3,6m. Mặt trước bệ tượng khắc rõ chức vị, tên và năm sinh, năm mất của Tả tướng quốc Trần Nguyên Hãn.
Bức phù điêu phía sau tượng đài có chiều dài 24m, chiều cao tại vị trí chính giữa khoảng 6,3m, chiều cao tại vị trí biên khoảng 5,4m. Bức phù điêu được chia làm 9 mảng khối đề tài theo chuỗi các chủ đề gắn bó với nhau, có tính liên hoàn, góp phần khắc họa ý nghĩa quan trọng của công trình.
Chủ đề của các mảng khối trên phù điêu:
+ Mảng phù điêu thứ 1: Khác họa cảnh sơ tán từ Hải Dương về trang Sơn Đông - Lập Thạch. Nơi lánh nạn tại làng Quan Tử, trang Sơn Đông, huyện Lập Thạch, phủ Tam Đới, trấn Sơn Tây – nay là xã Sơn Đông, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc Những hình ảnh đặc trưng vùng đất được gợi tả qua những nếp nhà mái lá, rừng cọ, tháp Bình Sơn, đền Bạch Hạc – nơi gắn với truyền thuyết Tả tướng được thần mách bảo minh chủ để theo về sau này.
+ Mảng phù điêu thứ 2 với chủ đề Nghĩa quân Rừng Thần
Trần Nguyên Hãn bí mật chiêu tập thanh niên trai tráng trong làng, tổ chức luyện quân, lập căn cứ tại rừng Thần, ao Tó, đầm Trạch (nay gọi là đầm Đa Mang), thuộc hai xã Sơn Đông và Văn Quán chờ thời cơ đánh giặc cứu nước. Những cảnh luyện tập hăng say, mài gươm trên đá làm rõ chủ đề nội dung. Đến nay, hòn đá mài gươm vẫn còn và được trưng bày trước Đền Tả tướng.
+ Mảng phù điêu thứ 3: Miêu tả lại cảnh Nghĩa quân phá thành Tam Giang. Trong một đêm, Trần Nguyên Hãn đã chỉ huy nghĩa quân rừng Thần tổ chức công phá, tiêu diệt thành Tam Giang, làm chủ cả một vùng Bạch Hạc rộng lớn khiến cho quân Minh phải kinh hồn, bạt vía. Tiếng tăm nghĩa quân lừng lẫy khắp vùng. Hình ảnh vị thủ lĩnh cưỡi ngựa xông pha trận mạc cũng nghĩa quân, nâng cánh chim bồ câu đưa thư đã trở thành truyền thuyết.
+ Mảng phù điêu thứ 4: Khác họa lại cảnh Nghĩa quân gia nhập nghĩa quân Lam Sơn
Năm Mậu Tuất (1418), Trần Nguyên Hãn đem theo hai trăm quân tinh nhuệ của nghĩa quân rừng Thần, cùng hơn một trăm ngựa chiến vào tụ nghĩa. Lê Lợi biết tài lược của ông, đãi ngộ rất hậu, cho dự bàn mưu kín, cho theo đánh giặc lập công.
+ Mảng phù điêu thứ 5: Khắc họa Trận Tân Bình, Thuận Hóa
Tháng 7 năm Ất Tỵ (tháng 8/1425), Lê Lợi giao cho Trần Nguyên Hãn chỉ huy với số quân ít ỏi, ông đã mưu trí tổ chức một trận mai phục, tiêu diệt đạo quân Minh với lực lượng nhỏ hơn địch rất nhiều, ông đã xây dựng, củng cố vùng đất rộng, dân đông ở phía Nam Tổ quốc thành hậu phương lớn vững chắc cho nghĩa quân.
+ Mảng phù điêu thứ 6: Chiến thắng Đông Bộ Đầu
Tháng 9 năm 1426 sau khi nhận định tình hình lúc này lực lượng địch suy yếu đang chờ viện binh, ta đang ở thế chủ động, Lê Lợi cùng bộ tham mưu đã cùng bộ tham mưu chỉ huy trực tiếp cuộc tiến công vây hãm thành Đông Quan và giành thắng lợi oanh liệt.
+ Mảng phù điêu thứ 7: Hạ thành Xương Giang
Tháng 9 năm 1427, Lê Lợi giao cho Trần Nguyên Hãn lên trực tiếp chỉ huy với nhiệm vụ phải hạ được thành Xương Giang trước khi viện binh của Liễu Thăng kéo đến. Đây là lần hiếm hoi có một trận thắng của quân ta triệt hạ được một thành trì quan trọng có số quân lớn.
+ Mảng phù điêu thứ 8: Hội thề Đông Quan
Hội thề này mà về sau sách sử gọi là hội thề Đông Quan diễn ra vào tháng 12/1427 tại phía nam thành, bên bờ sông Cái. Trong danh sách những người tham gia hội thề của phía Lam Sơn, Trần Nguyên Hãn đứng tên thứ hai, sau Lê Lợi: Nhất quốc đầu mục, Hãn danh đệ nhị thứ, kỳ kiến trọng ư tôn giã.
+ Mảng phù điêu thứ 9: Vua Lê gia phong Tả tướng quốc
Mảng phù điêu thứ 9 được đặt ở vị trí trung tâm, với nền đại cảnh là hình ảnh Đền Tả tướng ở Sơn Đông, có tính ẩn dụ, khắc họa về lòng tôn kính của hậu thế muôn đời đối với danh nhân lịch sử, anh hùng dân tộc – Tả tướng quốc Trần Nguyên Hãn.
Chất liệu được sử dụng để thực hiện tượng đài và phù điêu:
+ Tượng đài: Đúc đồng.
+ Đế bệ tượng đài và phù điêu: Đá xanh Thanh Hóa.
Vị trí xây dựng công trình:
+ Trong tiểu khu công viên cây xanh huyện Lập Thạch tại trung tâm thị trấn Lập Thạch, huyện Lập Thạch.
+ Tượng đài Tả tướng quốc Trần Nguyên Hãn có địa thế vuông vắn, bằng phẳng, với chiều rộng 100m, chiều dài 120m, tổng diện tích 12.000m2 nằm gần ngã tư tỉnh lộ 307 và tuyến đường chính trước mặt Huyện ủy Lập Thạch. Phía Bắc giáp với khuôn viên Huyện ủy, phía Tây giáp Trung tâm Văn hóa Thông tin Thể thao huyện, phía Nam giáp đường tỉnh lộ 307, phía Đông giáp với công viên cây xanh có hồ nước hình bán nguyệt. Điều đặc biệt Tượng đài Tả Tướng Quốc Trần Nguyên Hãn được thiết kế theo hướng chính Nam, hướng nhìn về xã Sơn Đông nơi trang Sơn Đông xưa quê hương của Tả tướng quốc một thời oanh liệt.
+ Yêu cầu về Mỹ thuật: Tượng đài Tả tướng quốc Trần Nguyên Hãn phải là công trình nghệ thuật hoành tráng, bề thế, sừng sững giữa không gian và làm trung tâm nổi bật của không gian ấy. Có hình khối chắc khoẻ, tạo được vẻ sống động, lột tả được thần thái, oai phong, ý chí của kiên cường của nhân vật, khí phách, cốt cách của một anh hùng, kiên trung, bất khuất. Tượng đài phải gây được xúc cảm ấn tượng đối với mọi người, tạo được cảm xúc thẩm mỹ đặc sắc về hình tượng một vị anh hùng dân tộc, một nhân cách vĩ đại, một vị Phúc thần - Thượng đẳng thần.
+ Yêu cầu về nội dung tư tưởng: Tượng đài khắc họa hình ảnh nhân vật cụ thể là Khai quốc nguyên huân – Tả tướng quốc Trần Nguyên Hãn, một anh hùng dân tộc kiệt xuất. Một vị dũng tướng không chỉ giỏi về chiến lược, chiến thuật mà còn hiểu rõ thời thế, đặt lợi ích dân tộc lên trên lợi ích bản thân, dòng tộc.
Hà Lan
