Mị lực tự nhiên trên công viên địa chất toàn cầu đầu tiên của Việt Nam
Sở hữu hàng loạt di sản địa chất, chứa đựng dấu ấn về lịch sử phát triển vỏ Trái Đất, cao nguyên đá Đồng Văn trở thành công viên địa chất toàn cầu đầu tiên tại Việt Nam và thứ 2 ở Đông Nam Á. Vùng đất toát lên mị lực từ chính vẻ hoang sơ của mình.
Tọa lạc nơi địa đầu của Tổ quốc, Cao nguyên đá Đồng Văn nằm ở độ cao trung bình từ 1.000 - 1.600m so với mực nước biển. Với diện tích là 2.356,8 km2, trong đó 80% diện tích là núi đá vôi, cao nguyên trải dài qua địa bàn 4 huyện là Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn và Mèo Vạc của tỉnh Hà Giang.
Lang thang trên những nẻo đường Cao nguyên đá Đồng Văn, du khách sẽ ngỡ ngàng trước khung cảnh tuyệt đẹp của biển mây trên Cổng trời Quản Bạ; Dốc Bắc Sum ngoằn ngoèo, uốn lượn; Thung lũng Sủng Là với những mái nhà tường trình nhỏ nhắn và cánh đồng hoa tam giác mạch dịu dàng; Dinh thự vua Mèo; Cột cờ Lũng Cú; Bãi đá Mặt Trăng…
Một vẻ đẹp hoang sơ thu vào tầm mắt khiến nhiều người không khỏi choáng ngợp, mong muốn được khám phá nhiều hơn, được hòa mình vào với mảnh đất này.
Ai đó đã từng nói, đã đến Đồng Văn một lần ắt sẽ phải nhớ, khải khắc sâu vào tâm khảm của mình những con đường lổn nhổn đá và đá, những vách núi tai mèo cheo leo và độ sâu hun hút của sông Nho Quế.
Trời cao, sông sâu, không gian bao trùm bởi nắng, gió, sự đối lập giữa đá núi cằn cỗi và dải nước mênh mang, mềm mại đã tạo cho mảnh đất này một mị lực khó có thể cưỡng được.
Có niên đại từ kỷ Cambrian, Cao nguyên đá Đồng Văn đã trải qua 7 thời kỳ địa chất khác nhau với những dấu vết còn lưu lại trong các di chỉ cổ sinh vật học, địa tầng, địa mạo, karst, hang động…
Cao nguyên đá Đồng Văn nổi bật với những dải núi đá tai mèo sắc nhọn, những khe núi sâu và hẹp, những vách núi dựng đứng cao vút, các chóp núi như những kim tự tháp, các trũng sâu hun hút, hang động và các vườn đá tạo nên vẻ đẹp lạ thường, có giá trị to lớn không chỉ du lịch mà còn có giá trị rất to lớn về khoa học và giáo dục.
Theo thống kê của các nhà khoa học, Cao nguyên đá Đồng Văn chứa đựng trong đó 138 di sản địa chất các loại, có 58 di sản xếp hạng quốc tế, 61 di sản xếp hạng quốc gia và còn nhiều di sản cấp địa phương. Tính đa dạng địa chất và khả năng bảo tồn tốt của chúng trong điều kiện tự nhiên của khu vực đã đem lại những giá trị, tiềm năng lớn cho phát triển du lịch, nghiên cứu và giáo dục địa chất.
Những tiềm năng lớn về tài nguyên thiên nhiên, nổi bật là các di sản địa chất, cùng với những giá trị di sản nhân văn của khu vực Cao nguyên đá Đồng Văn không chỉ đáp ứng đầy đủ các tiêu chí để phát triển một công viên địa chất mà quan trọng hơn là nó sẽ trở thành biểu tượng du lịch và di sản tự nhiên văn hóa của Hà Giang, Việt Nam nói chung và 4 huyện vùng cao (Mèo Vạc, Đồng Văn, Yên Minh, Quản Bạ) nói riêng.
Giữa muôn trùng núi đá, Cao nguyên đá Đồng Văn còn là nơi chung sống của đồng bào các dân tộc thiểu số như: Mông, Dao, Tày, Nùng, Lô Lô, Pu Péo… với nhiều truyền thống văn hóa đặc sắc. Du khách sẽ được chiêm ngưỡng những cảnh đẹp thiên nhiên cùng không gian văn hóa rực rỡ sắc màu và ngập tràn thanh âm đặc trưng của vùng cao Việt Nam.
Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn là nơi có nền văn hóa đặc sắc và phong phú. Trải qua những thăng trầm, những biến cố của lịch sử và sự phát triển về mọi mặt của xã hội, nhưng đồng bào các dân tộc vùng cao nguyên đá vẫn luôn gìn giữ được giá trị bản sắc riêng, với nhiều nét độc đáo, đặc trưng và quyến rũ.
Ruộng bậc thang xen đá, hoa cải nở vàng xen đá, hoa tam giác mạch nở xen đá… Mọi thứ nơi đây đều mang dáng hình kiên cường, mạnh mẽ trước thiên nhiên đầy chông gai nên ở đây có một thứ "đặc sản" đó chính là “đá nở hoa”.
Cao nguyên đá mang những đặc trưng riêng bởi sự kiến tạo của đá núi kết hợp với khí hậu đặc biệt và độ cao lên đến 1000 m ở vùng núi Tây Bắc. Đây là một trong những vùng núi đá vôi đặc biệt, chứa đựng nhiều tiềm năng về di sản tự nhiên, bao gồm đa dạng sinh học với các kiểu di sản địa chất, địa tầng, dấu ấn về lịch sử phát triển của vỏ Trái Đất... Các di sản thiên nhiên – cảnh quan được lưu giữ gần như nguyên vẹn, các di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc, phong phú của đồng bào dân tộc vùng cao và tính đa dạng sinh học lớn là những nhân tố khiến Cao nguyên đá Đồng Văn được UNESCO công nhận.
Lan Anh (T/h)
