Việt Nam vẫn là thị trường năng lượng hấp dẫn nhất Đông Nam Á

Theo ông Gareth Wath, trong 10 năm tới, Việt Nam cần đầu tư 100 tỉ USD để phát triển năng lượng. Với nhu cầu lớn như vậy, Việt Nam đang trở thành thị trường hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Thu hút mạnh mẽ vốn đầu tư của các doanh nghiệp

Trong báo cáo mới đây của Viện Kinh tế Năng lượng và Phân tích Tài chính (IEEFA) nhận định, Việt Nam hiện vẫn là thị trường năng lượng tăng trưởng hấp dẫn nhất Đông Nam Á, với dự kiến ít nhất 68 GW công suất mới cần được bổ sung vào hệ thống từ nay cho đến năm 2030.

Bản báo cáo của IEEFA cũng chỉ ra sức hút các nhà đầu tư đến từ 3 yếu tố: Sự dịch chuyển từ nhiệt điện than sang nhiệt điện khí; tầm quan trọng ngày càng gia tăng của năng lượng tái tạo và sự thay đổi lớn trong các chuẩn mực cấp vốn cho các dự án điện. Những điều này đang được tập trung bàn thảo để đưa vào Quy hoạch điện VIII.

Còn tại buổi làm việc với Bộ trưởng Bộ Công Thương ngày 19/5 vừa qua, ông Gareth Wath - Đại sứ Anh tại Việt Nam, cho biết: “Trong 10 năm tới, Việt Nam cần đầu tư 100 tỉ USD để phát triển năng lượng và khoảng 130 tỉ USD để chuyển đổi sang lĩnh vực năng lượng tái tạo. Để có thể huy động 130 tỉ USD thì Chính phủ Việt Nam cần thu hút đầu tư trong lĩnh vực tư nhân.”

Với nhu cầu lớn như vậy, Việt Nam đang trở thành thị trường hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, năm 2020, lĩnh vực sản xuất, phân phối điện đứng thứ hai về thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) với tổng vốn đầu tư gần 5,1 tỉ USD; chiếm 41,3% tổng vốn đầu tư đăng ký, cao gấp 38 lần so với thời kỳ 5 năm trước đó.

Đã có rất nhiều dự án lớn của những tập đoàn tên tuổi trên thế giới đã đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo tại Việt Nam. Tiêu biểu như dự án Nhà máy điện LNG Long An I và II (Singapore) với tổng vốn đăng ký trên 3,1 tỉ USD, dự án Nhà máy nhiệt điện Ô Môn II (Nhật Bản) với tổng vốn đăng ký trên 1,31 tỉ USD.

Cũng trong năm 2020, Tập đoàn Copenhagen Infrastructure Partners (CIP, Đan Mạch) đã ký biên bản ghi nhớ (MOU) với UBND tỉnh Bình Thuận phát triển điện gió ngoài khơi La Gàn (Bình Thuận), có tổng công suất lên tới 3,5 GW. Với chi phí vốn đầu tư ước tính lên đến 10 tỉ USD, đây được đánh giá là một trong những dự án điện gió ngoài khơi quy mô lớn đầu tiên tại Việt Nam.

Từ đó, với mục tiêu thúc đẩy ngành năng lượng phát triển nhanh và bền vững, đáp ứng đầy đủ nhu cầu phát triển của nền kinh tế và đời sống dân sinh, Việt Nam tiếp tục tạo môi trường thuận lợi nhất nhằm thu hút vốn đầu tư của toàn xã hội, của các nhà đầu tư trong và ngoài nước vào ngành năng lượng.

Rà soát lại Quy hoạch điện VIII là cơ hội cải thiện cấu trúc thị trường

Theo IEEFA, sự chậm trễ trong việc phê duyệt Quy hoạch Điện VIII là một cơ hội để rà soát và cải thiện cấu trúc thị trường điện Việt Nam trong tương lai.

Để đảm bảo nền móng vững chắc hơn cho Quy hoạch Điện VIII, đồng thời giúp củng cố khả năng phía chính phủ đạt được những điều khoản có lợi hơn khi đàm phán hợp đồng dự án điện trong tương lai, bản báo cáo của IEEFA chỉ ra rằng, chìa khoá phải nằm ở việc thúc đẩy, thay vì loại bỏ, cạnh tranh giữa các nhà đầu tư điện tái tạo và các nhà đầu tư dự án điện sử dụng nhiên liệu hoá thạch (than đá, khí đốt). Điều đó được thể hiện qua ba bước sau:

Một là, tăng cường hiệu quả vận hành của các nguồn điện hiện có. Trong ngắn hạn, để giảm áp lực, Việt Nam cần ưu tiên các khoản đầu tư then chốt vào hệ thống truyền tải điện nhằm cải thiện hiệu quả vận hành của các nguồn điện sẵn có và gia tăng sản lượng phát lên lưới của các nguồn năng lượng tái tạo có vị trí chiến lược. Nỗ lực này sẽ giúp ổn định lưới điện và tạo điều kiện cho các điều khoản hợp đồng có lợi trong tương lai. Để làm được như vậy, Bộ Công Thương phải có thêm nhiều chiến lược tìm tài trợ từ các ngân hàng phát triển đa phương hoặc có các chiến lược tăng cường tín dụng hiệu quả để điều tiết và thích nghi với sự đa dạng của các nguồn năng lượng và lưu trữ năng lượng.

Việt Nam vẫn là thị trường năng lượng hấp dẫn nhất Đông Nam Á - Ảnh 1 — Ảnh minh họa.

Hai là, Chính phủ cần sớm triển khai đấu thầu cạnh tranh cho các nhà máy điện tái tạo kết hợp với pin lưu trữ để thúc đẩy cạnh tranh và giảm rủi ro cắt giảm công suất. Nhờ quá trình hình thành và tăng trưởng nhanh chóng của điện tái tạo hai năm qua, Việt Nam giờ đây đang ở vị thế thuận lợi khi có thể tiếp cận mức giá chào bán điện rẻ hơn từ các nhà đầu tư có kinh nghiệm, những người sẽ tiếp tục tăng đầu tư vào thị trường, với điều kiện chính phủ khuyến khích đầu tư vào các giải pháp lưu trữ năng lượng nhằm giúp giảm thiểu rủi ro cắt giảm công suất.

Ba là, tất cả các bên tham gia đều phải chấp nhận rủi ro thị trường. Thị trường điện Việt Nam đem lại cho các nhà đầu tư nhiều mức lợi nhuận tương ứng với rủi ro hấp dẫn. Quá trình phát triển dự án còn phức tạp. Tuy nhiên, Bộ Công Thương đã dần cải thiện cấu trúc thị trường và các nhà đầu tư ưu tiên tăng trưởng đang nhìn thấy những cơ hội kinh doanh chỉ có ở Việt Nam mà không thể tìm thấy ở thị trường nào khác, đặc biệt là trong lĩnh vực khí thiên nhiên hóa lỏng - LNG và năng lượng tái tạo.

Thùy Linh