Vịnh Nha Trang: 90% rạn san hô bị suy giảm nghiêm trọng

Theo dõi KTMT trên

Đó là kết quả nghiên cứu mới nhất trên tạp chí Marine and Freshwater Research (tháng 3/2021) của Viện Sinh thái học và Tiến hóa, Viện Hàn lâm Khoa học Nga, Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga tại Nha Trang và Viện Hải dương học.

Cụ thể, độ che phủ san hô trung bình giảm 64,4%, trong đó mức giảm mạnh nhất là hai chi san hô Acropora và Montipora, vốn là thành phần chủ yếu của rạn san hô ở vịnh Nha Trang, suy giảm lần lượt mức 80,6% và 82,3%. Mức độ suy giảm của san hô ở các điểm khảo sát trên đều nghiêm trọng. Tại đảo Hòn Một, loài san hô này đã mất hoàn toàn hay độ che phủ giảm 4 - 8 lần. Đặc biệt, phía bắc đảo Hòn Tre, độ che phủ san hô mất 98% (giảm 54 lần).

Qua kết quả quan sát, thu thập mẫu phân tích tại 20 điểm cố định (2013-2019), kết hợp công cụ lập bản đồ rạn và phân tích hệ thống thông tin địa lý GIS cho phép so sánh với 4 thập niên trước cho thấy, tổng diện tích rạn san hô phong phú và khỏe mạnh ở vịnh Nha Trang đã giảm từ 6,65 km2 trước năm 1980 xuống còn 0,74 km2 vào năm 2019.

Điều đó cho thấy, Nha Trang đã mất 90% san hô trong vòng chưa đầy 40 năm, 10% còn lại của quần xã san hô trong hai tình trạng: Một số vẫn ổn định và một số tiếp tục suy giảm. Đồng thời, mức độ che phủ dao động từ 13-50% và tính phong phú đa dạng của loài cũng suy giảm nhiều.

Nghiên cứu chỉ ra rằng, nguyên nhân dẫn tới sự suy giảm của san hô do những tác động của con người và biến đổi khí hậu. Cụ thể bao gồm: tình trạng ấm lên của đại dương, xu hướng tăng nhiệt độ bề mặt biển ở khu vực bờ biển của Việt Nam vào khoảng 0,448 độ C mỗi thập niên qua; áp lực do con người gây ra cho đại dương cũng ngày càng tăng như cải tạo đất ven biển, chất thải đô thị chưa được xử lý, từ các hoạt động kinh tế như ngành nuôi trồng thủy sản đang phát triển, đánh bắt hải sản quá mức trên diện rộng trong vịnh, du lịch và những xáo trộn tự nhiên khác...

Theo TS Hoàng Xuân Bền, Phó Viện trưởng Viện Hải dương học, các kết quả nghiên cứu và công bố gần đây (năm 2015, 2017, 2019 và 2020) của Viện Hải dương học về hiện trạng, xu thế biến động rạn san hô trong Khu Bảo tồn vịnh Nha Trang đã cho thấy độ phủ trung bình của san hô cứng ở vịnh đạt 22,8%. So sánh với kết quả năm 1994 (hơn 25 năm), độ phủ trung bình của san hô vịnh Nha Trang khoảng 30% thì hiện nay độ phủ san hô còn 7,2%. Diện tích rạn san hô suy giảm từ 754 ha xuống còn 636,6 ha (giảm 117,4 ha, tương đương 13,5%).

Ông cũng cho rằng, suy giảm rạn san hô trong vịnh có thể do các hoạt động khai thác hủy diệt bằng chất nổ, xyanua (hiện nay không còn), ô nhiễm môi trường (các hoạt động du lịch, xả thải, nuôi trồng thủy sản…) làm thay đổi điều kiện sống, xuất hiện san hô bị bệnh, bùng nổ sinh vật ăn san hô (sao biển gai) và hiện tượng ưu dưỡng (phú dưỡng) cục bộ, hiện tượng tẩy trắng san hô và các thiên tai thiên nhiên (bão, lũ)...

Tuy nhiên, việc mất rạn san hô lớn nhất là do quá trình san lấp, xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch và dân sinh tại các vùng ven bờ và ven đảo. Việc san lấp không chỉ làm mất diện tích rạn san hô mà còn đưa lượng trầm tích ra biển, gây lắng đọng trên bề mặt rạn làm san hô bị chết.

Thời gian qua, Viện Hải dương học đã thử nghiệm phục hồi san hô ở vịnh Nha Trang, đã xác định 9 loài san hô cứng có khả năng phục hồi với tỉ lệ sống đạt trên 60%, tốc độ tăng trưởng trung bình từ 0,4 - 6,5 mm/tháng. Kết quả này mang lại những hiệu quả nhất định, góp phần giảm thiểu những tác động bất lợi đối với rạn san hô, cải thiện các vùng rạn bằng cách làm gia tăng độ phủ của san hô, gia tăng giá bám bền vững cho san hô tái phục hồi và tạo môi trường ổn định cho sự phát triển của quần xã sinh vật rạn.

Các rạn san hô được ví như rừng ở dưới đáy biển, với nhiều tầng và có mức độ che phủ lớn, là nơi trú ngụ, sinh nở của các loài sinh vật đáy và các loài cá. Vì thế, lượng san hô suy giảm nghiêm trọng này sẽ dẫn tới hệ quả là nguồn lợi động vật đáy và cá sẽ suy giảm theo.

Lan Anh