Biến đổi khí hậu có tác động như thế nào đến khả năng miễn dịch của con người?

Theo dõi KTMT trên

Các nghiên cứu cho thấy thế giới nóng lên đang có ảnh hưởng sâu sắc đến khả năng chống lại bệnh tật của chúng ta

Năm 2021 là năm nóng thứ sáu liên tiếp kể từ khi bắt đầu ghi chép và nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự nóng lên này đang đặt gánh nặng lớn lên hệ thống miễn dịch của con người.

Báo cáo đếm ngược Lancet năm 2022 , một nghiên cứu hàng năm theo dõi biến đổi khí hậu và sức khỏe theo thời gian , cho biết: “Khí hậu thay đổi đang ảnh hưởng đến sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm, khiến người dân có nguy cơ mắc các bệnh mới nổi cao hơn” .

Một nghiên cứu khác của các nhà nghiên cứu tại Đại học Hawaii của Mamoa tiết lộ rằng hơn 58% bệnh tật của con người trở nên tồi tệ hơn do biến đổi khí hậu.

Nghiên cứu được công bố gần đây đã xem xét tác động của mười hiểm họa khí hậu do khí thải nhà kính gây ra đối với các bệnh ở người, chẳng hạn như hạn hán, sóng nhiệt và cháy rừng.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng trong số 375 bệnh được xem xét, có 218 bệnh bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu.

Theo Học viện dị ứng hen suyễn và miễn dịch học Hoa Kỳ, biến đổi khí hậu đã làm tăng cường độ của mùa phấn hoa và kéo dài thời gian của nó, do đó làm tăng nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của các cơn hen suyễn và gây ra nhiều dị ứng hơn.

Tiến sĩ Ross Walton, nhà miễn dịch học và là người sáng lập công ty nghiên cứu lâm sàng A-IR giải thích: “Không còn nghi ngờ gì nữa, tình trạng của con người vốn có mối liên hệ với thế giới xung quanh chúng ta.

Hệ thống miễn dịch của chúng ta có quan trọng không?

Hệ thống miễn dịch đóng một vai trò cơ bản trong hầu hết mọi tình trạng sức khỏe và bệnh truyền nhiễm. Với khả năng điều này bị ảnh hưởng bởi hậu quả của biến đổi khí hậu, có khả năng xảy ra những thay đổi lớn và rộng đối với tình trạng hệ thống của chúng ta.

Hiện tại, chúng ta đang thấy những tác động nổi bật đối với hệ hô hấp và tim mạch được thể hiện rõ ràng trong đại dịch gần đây.

Biến đổi khí hậu đedoạ sức khoẻ con người

Thay đổi môi trường đang làm thay đổi mô hình sinh sản và phân bố địa lý của các vectơ truyền bệnh như bọ ve, muỗi và chim, chuyển dịch bệnh sang các khu vực không có miễn dịch từ trước như bệnh sốt rét và bệnh Lyme.

Khi mầm bệnh thích nghi để trở nên mạnh hơn trong hoàn cảnh thay đổi, thì ngược lại, khả năng miễn dịch của con người có khả năng trở nên yếu hơn.

Sự thay đổi về lượng mưa, nhiệt độ và cháy rừng cùng với các hành động của con người như phá rừng và gia tăng đô thị hóa làm tăng tần suất con người tiếp xúc với động vật hoang dã, làm tăng khả năng lây nhiễm bệnh từ động vật sang người có thể gây bệnh nặng.

Mất mùa và thay đổi năng suất ảnh hưởng do hạn hán và lũ lụt làm thay đổi hàm lượng dinh dưỡng của thực phẩm, có khả năng dẫn đến chế độ ăn uống kém các chất dinh dưỡng thiết yếu. Điều này trực tiếp làm giảm hiệu quả của phản ứng miễn dịch của chúng ta cùng với việc thúc đẩy di cư dân số, từ đó làm tăng sự lây lan của bệnh truyền nhiễm.

Hạn hán, lũ lụt và cháy rừng làm thay đổi đa dạng sinh học đất, từ đó ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật và phản ứng miễn dịch của chúng ta. Điều này có thể dẫn đến gia tăng bệnh tự miễn dịch, bệnh tim mạch và trao đổi chất cũng như gia tăng các vấn đề về sức khỏe tâm thần. Hệ vi sinh vật của chúng ta, một cộng đồng vi khuẩn phong phú và cân bằng cư trú trong cơ thể con người, cực kỳ quan trọng đối với chức năng miễn dịch tốt.

Ô nhiễm không khí, nhiệt độ, bức xạ tia cực tím và tiếp xúc với cháy rừng trực tiếp làm giảm phản ứng miễn dịch của chúng ta.

Tác động của biến đổi khí hậu đối với hệ thống miễn dịch của chúng ta không dừng lại ở đó. Sức khỏe tâm thần và rối loạn căng thẳng cũng đan xen với khả năng miễn dịch.

Căng thẳng tâm lý mãn tính do mất an ninh lương thực, nước và môi trường sống, gánh nặng tài chính khi sống trong điều kiện khí hậu thay đổi, gia tăng bệnh truyền nhiễm và tình trạng viêm mãn tính, tất cả đều do biến đổi khí hậu gây ra có thể dẫn đến tình trạng sức khỏe tâm thần xấu đi và gia tăng các rối loạn căng thẳng sau chấn thương, kích thích hệ thống thần kinh nội tiết sản xuất cortisol ức chế hệ thống miễn dịch của chúng.

Theo TS.Nguyễn Văn Hồng, Phó Viện trưởng Viện Khoa học khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu cho biết, biến đổi khí hậu tác động không ít tới sức khỏe người dân TP.HCM. Cùng với đó, cơ sở hạ tầng y tế dưới điều kiện biến đổi khí hậu càng gặp nhiều khó khăn, khó đáp ứng nhu cầu cộng đồng nếu chưa có sự chuẩn bị.

"Biến đổi khí hậu gây mưa lớn gây ngập, thoát nước kém, ứ đọng ảnh hưởng đến vệ sinh và gia tăng dịch bệnh. Nhiệt độ tăng, kèm hiệu ứng đảo diện tác động tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng. Cơ sở hạ tầng y tế dưới điều kiện biến đổi khí hậu càng gặp nhiều khó khăn, khó đáp ứng nhu cầu cộng đồng nếu chưa có sự chuẩn bị", TS Hồng thông tin.

Bên cạnh đó, TS.Vũ Xuân Đán, Phó Trưởng khoa Bệnh Nghề nghiệp, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) phân tích, TP.HCM là 1 trong 10 thành phố hàng đầu thế giới có số dân có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng do ngập lụt vì 40 - 50% diện tích trong khoảng 0 - 1 m so với mực nước biển; 15 - 20% trong khoảng 1 - 2 m so với mực nước biển và một số khu vực thường xuyên bị ngập. Nhiệt độ trung bình của toàn TP.HCM đã tăng khoảng 0,7oC, gây gia tăng ô nhiễm môi trường không khí.

Vị chuyên gia này đánh giá, hiện tượng thời tiết cực đoan tăng tần suất và cường độ mưa bão, lũ lụt, gây tai nạn thương tích. Ngập lụt do mưa và triều cường gây ra các bệnh truyền nhiễm và bệnh lây truyền qua da. Nhiệt độ tăng gây gia tăng ô nhiễm không khí, phát sinh bệnh truyền nhiễm và bệnh không lây.

Các giảipháp thiết thựcứng phó với biến đổi khí hậu

Năm 2021, UBND TP.HCM cũng đã có quyết định ban hành kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 trên địa bàn TP.HCM. Nhưng TS Nguyễn Văn Hồng cho rằng, TP.HCM cần có cách tiếp cận và định hướng ưu tiên để ứng phó biến đổi khí hậu gắn liền với phát triển bền vững. Đồng thời, thành phố cần tiến hành các hoạt động thích ứng và giảm nhẹ biến đổi khí hậu.

"Việc ứng phó với biến đổi khí hậu là trách nhiệm của toàn xã hội. Các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu phải có tính hệ thống đồng bộ liên ngành, liên vùng, trọng tâm, trọng điểm phù hợp với từng giai đoạn và các quy định", ông Hồng nhấn mạnh.

TS Vũ Xuân Đán cho biết, dưới tác độc của biến đổi khí hậu, HCDC đang xây dựng kế hoạch hành động ứng phó biến đổi khí hậu của ngành y tế TP.HCM giai đoạn 2020 - 2030 và tầm nhìn đến 2050.

Mục tiêu cụ thể là dự báo các ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến sức khỏe người dân để có giải pháp y tế phù hợp trong điều trị và dự phòng; Nâng cao nhận thức của xã hội về sự biến đổi khí hậu tác động đến sức khỏe người dân để nâng cao khả năng ứng phó; Cảnh báo sớm các vấn đề môi trường liên quan đến biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến sức khỏe người dân… Điều này không chỉ một mình ngành y tế làm được mà còn cần có sự phối hợp với Sở, ngành và các trường đại học có ngành sức khỏe.

Ngoài ra, đối với các biện pháp ứng phó với những loại bệnh truyền nhiễm phổ biến có liên quan tới biến đổi khí hậu, TS Vũ Xuân Đán cho rằng, TP.HCM nên xác định các bệnh, khu vực và đối tượng có nguy cơ cao bị ảnh hưởng do bệnh truyền nhiễm có liên quan đến biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, thành phố cần xác định tỷ lệ lây truyền, sự thay đổi các đặc tính của bệnh truyền nhiễm do biến đổi khí hậu.

"TP.HCM cũng cần xây dựng hệ thống cảnh báo sớm dựa trên dữ liệu khí tượng thủy văn và chất lượng môi trường. Đánh giá tác động của biến đổi khí hậu (sự thay đổi nhiệt độ, độ ẩm và lượng mưa) đến 3 loại bệnh sốt xuất huyết, sốt rét và vi khuẩn gam âm Vibrio. Bên cạnh đó, nâng cao năng lực dự phòng, điều trị các bệnh truyền nhiễm phổ biến có liên quan đến biến đổi khí hậu…", ông Đán nói.

Hải Anh