Hồng Kông: Chính thức cấm hoàn toàn với buôn bán ngà voi

Theo dõi KTMT trên

Công chúng Hồng Kông hết sức ủng hộ lệnh cấm

Năm 2018, Hội đồng Lập pháp thông qua một dự luật để loại bỏ dần hoạt động thương mại ngà voi và thời điểm bắt đầu có hiệu lực sau 3 năm ban hành là ngày 31/12/2021. Theo lệnh cấm này, tất cả các giấy phép sở hữu ngà voi sẽ hết hạn trừ ngà voi cổ và ngà voi ma mút. Người có giấy phép vẫn có thể giữ ngà voi một cách hợp pháp để sử dụng vào mục đích phi thương mại. Còn người phạm tội có thể bị phạt tối đa 10 triệu đô la Hồng Kông, tương ứng 1,3 triệu USD và 10 năm tù.

Theo báo cáo của các phương tiện truyền thông địa phương, vào đêm trước khi lệnh cấm có hiệu lực, những người mua sắm vẫn xếp hàng bên ngoài một số cửa hàng bán ngà voi ở quận Sheung Wan.

Thời điểm trước khi ban hành dự luật, Hồng Kông từng bị cáo buộc đóng vai trò quan trọng trong hoạt động buôn bán ngà voi bất hợp pháp với một báo cáo năm 2019 của một nhóm bảo tồn địa phương cho biết đặc khu này chiếm khoảng 1/5 tổng số vụ thu giữ ngà voi toàn cầu trong thập kỷ qua.

Với bến cảng sầm uất và các tuyến giao thông khác, Hồng Kông phát triển mạnh như một điểm trung chuyển chính cho hoạt động buôn bán bất hợp pháp các bộ phận của các loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng như voi, tê giác và tê tê, với hầu hết sản phẩm hướng đến người tiêu dùng ở Trung Quốc đại lục.

Các nhà chức trách Hồng Kông năm 2017 đã thực hiện vụ triệt phá buôn lậu ngà voi lớn nhất trong ba thập kỷ với khối lượng tịch thu lên tới 7,2 tấn ngà trị giá khoảng 9 triệu USD, đồng thời thu thêm 2,1 tấn ngà voi vào năm 2019 khi quá trình loại bỏ dần bắt đầu.

WildAid theo dõi 100 cửa hàng bán ngà voi ở Hồng Kông và so sánh năm 2020 với năm 2014-2015 thì thấy 80% cửa hàng bán ngà voi đã đóng cửa hoặc chuyển sang lĩnh vực kinh doanh khác, cụ thể là đồ trang sức. Tuy nhiên, nhiều thương nhân còn lại cho biết họ sẽ chuyển sang bán ngà voi ma mút sau lệnh cấm, đồng thời đề xuất Chính phủ bồi thường cho lượng hàng ngà voi tồn kho hiện tại.

Buôn bán ngà voi ma mút đe dọa lệnh cấm ngà voi của Trung Quốc

Cuộc điều tra kéo dài 4 tháng của Ủy ban công lý động vật hoang dã (WJC) cho thấy lệnh cấm ngà voi của Trung Quốc có nguy cơ gặp rủi ro từ hoạt động buôn bán trực tuyến hợp pháp ngà voi ma mút len – sản phẩm vốn không nằm trong tình trạng được bảo vệ ở Trung Quốc. 

Theo WJC, những năm gần đây, các công ty Trung Quốc đã tham gia các sáng kiến ​​quốc tế nhằm loại bỏ buôn lậu động vật hoang dã và truy quét nó khỏi thương mại điện tử, trong khi chính sách và hành động thực thi ở Trung Quốc một mặt ngăn chặn những kẻ buôn lậu nhưng mặt khác có thể thúc đẩy chúng hoạt động ngầm hơn nữa.

Các chính sách mà Trung Quốc đề ra bao gồm cả lệnh cấm năm 2017 đối với việc buôn bán ngà voi và lệnh cấm năm 2020 đối với buôn bán và tiêu thụ động vật hoang dã – quy định vốn được coi là biện pháp khẩn cấp sau sự bùng phát của virus corona. Các biện pháp này được kỳ vọng sẽ làm giảm hoạt động buôn bán thương mại điện tử bất hợp pháp nhưng các nhà điều tra đã rất ngạc nhiên với sự xuất hiện số lượng lớn các sản phẩm làm từ ngà voi ma mút len. Chúng chiếm khoảng 73% tổng số quảng cáo được xác định trong cuộc điều tra.

Những sản phẩm này được làm từ ngà hóa thạch của các loài động vật đã tuyệt chủng, phần lớn được khai thác ở Siberia và chuyển sang Trung Quốc, chúng bao gồm các bức tượng nhỏ được chạm khắc tỉ mỉ và được bán với giá 26.000 đô la Mỹ cùng các đồ trang sức được bán với giá vài trăm đô la Mỹ, riêng mặt dây chuyền thì rẻ hơn. Việc buôn bán hoàn toàn hợp pháp, thậm chí được chính phủ khuyến khích như một sự thay thế cho ngà voi để sử dụng trong nghệ thuật truyền thống. Tuy nhiên, WJC cảnh báo hoạt động buôn bán các sản phẩm này có thể thúc đẩy nhu cầu hoặc hoạt động như một vỏ bọc cho việc buôn lậu ngà voi.

Giám đốc tình báo WJC Sarah Stoner cho rằng lệnh cấm của Trung Quốc và các hành động thực thi pháp luật về sau đã ảnh hưởng sâu sắc đến hoạt động buôn bán ngà voi ở đất nước tỉ dân.

Tuy nhiên, quy mô của nhu cầu về ngà voi ma mút trong cuộc điều tra đã đặt ra câu hỏi về bức tranh buôn lậu ngà voi thực sự tại Trung Quốc, đặc biệt là khi Hồng Kông áp dụng lệnh cấm hoàn toàn ngà voi và Nga gần đây đã đặt giới hạn đối với việc xuất khẩu ngà voi ma mút. Vấn đề này cần được nghiên cứu sâu hơn bởi voi vẫn tồn tại và chúng vẫn có thể bị đe dọa và bởi ngà voi ma mút chưa nằm trong nhóm được bảo vệ do đã tuyệt chủng cách đây hàng nghìn năm.

Nguyễn Linh (T/h)