Nóng lên toàn cầu khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra thường xuyên hơn

Theo dõi KTMT trên

Người dân và nhân viên cứu hỏa đào đất tìm kiếm nạn nhân trong trận lở đất ở Guarujá thuộc bang Sao Paulo, Brazil vào ngày 4/3. (Ảnh: Amanda Perobelli / Reuters)

Các nhà khoa học cho biết sự nóng lên toàn cầu đang góp phần tạo ra nhiều trận mưa lớn ở Brazil và cảnh báo rằng những thảm họa như vậy có thể xảy ra thường xuyên.

Mưa lớn xảy ra thường xuyên hơn

Những cơn mưa gió mùa gây chết người tại Brazil vào mỗi mùa hè, với nước lũ tràn ngập đường phố và lở đất gây ảnh hưởng đến các cộng đồng nghèo và khu ổ chuột trên những sườn đồi dốc vốn không có hệ thống thoát nước hoặc vệ sinh thích hợp.

Tuy nhiên, nhiệt độ toàn cầu đã tăng mạnh kể từ những năm 1980 và bầu không khí ấm lên gây ra sự bốc hơi nhiều hơn, làm tăng nước cho lượng mưa.

Theo dữ liệu mà Guardian nhận được, lượng mưa lớn với hơn 80mm hoặc 100mm trong vòng 24 giờ đã tăng vọt trong 30 năm qua tại thủ đô của các bang São Paulo, Rio de Janeiro và Belo Horizonte ở Brazil, nơi những cơn mưa gây chết người đã xảy ra.

Các nhà khoa học cho rằng nguyên nhân gây ra những sự kiện thời tiết cực đoan như trên là do sự kết hợp giữa các thành phố đang phát triển và sự cố khí hậu.

Tercio Ambrizzi, giáo sư khí hậu học tại Đại học São Paulo, Brazil cho biết: Ngày càng có nhiều sự kiện cực đoan xảy ra ở các thành phố lớn và quan trọng. Những sự kiện này có liên quan đến sự gia tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu.

Tại Guaruja, một thị trấn ven biển cách São Paulo 25 dặm, lượng mưa lên đến 282mm chỉ trong vòng 12 giờ tuần trước - nhiều hơn tổng lượng mưa dự báo trong tháng 3 năm nay.

Vài ngày trước đó, 5 người đã chết trong những trận mưa lớn trên khắp bang Rio de Janeiro. Một người đàn ông đã bị chết đuối trong trận lũ lụt ở Acari favela, phía Bắc bang này.

Đã có nhiều người già nói về những trận lụt khác trong những năm 1970, nhưng theo họ không có trận lụt nào lớn như những trận mưa gây lũ lụt gần đây.

Theo dữ liệu từ Viện Khí tượng Quốc gia Brazil (Inmet), một trạm thời tiết ở Rio de Janeiro đã ghi nhận 134 trận mưa lớn từ năm 1960 - 1990, và 221 cơn mưa lớn từ năm 1990 - 2020. Tương tự, một trạm thời tiết São Paulo đã báo cáo 15 cơn mưa lớn từ năm 1960 đến năm 1990 và 44 cơn mưa lớn kể từ đó.

“Sự kiện thời tiết cực đoan đã xảy ra thường xuyên hơn ở phía Đông Nam Brazil” – Ambrizzi cho biết.

Nghiên cứu của riêng ông về thành phố São Paulo - thủ đô của bang cùng tên, nơi 4 người chết trong 2 ngày vào tháng 2 do mưa lớn đã chứng minh điều trên.

Mưa lớn, lũ lụt và lở đất do BĐKH

Theo nghiên cứu của Ambrizzi và các nhà khoa học khác được xuất bản trên tạp chí Annals của Viện Hàn lâm Khoa học New York, Mỹ hồi tháng trước, dữ liệu từ hai trạm thời tiết trong thành phố São Paulo cho thấy sự gia tăng của các trận mưa lớn. Nghiên cứu cũng cho thấy mùa khô đã bắt đầu kéo dài từ tháng 9 đến tháng 10 trong những thập kỷ gần đây.

Nghiên cứu cho biết: “Điều này, cùng với sự tồn tại không phù hợp của các khu vực rủi ro, chẳng hạn như sườn dốc và bờ sông đã dẫn đến lũ lụt và lở đất. Những thay đổi về thái cực có thể một phần do biến đổi khí hậu tự nhiên nhưng cũng có thể liên quan đến sự nóng lên toàn cầu hoặc đô thị hóa”.

Các nhà khoa học cho biết các đảo nhiệt đô thị (khu vực đô thị ấm hơn đáng kể so với các khu vực ngoại ô xung quanh – PV) được tạo ra bởi bê tông và thiếu thảm thực vật ở các thành phố lớn làm tăng nhiệt độ, và thiếu đất thấm nước sẽ khiến lũ lụt xảy ra thường xuyên. Sự nóng lên toàn cầu làm vấn đề nghiêm trọng hơn.

“Khi trời nóng hơn, trời mưa nhiều hơn và điều này sẽ ngày càng tồi tệ ở các khu vực đô thị, khu vực bê tông và nhựa đường”, Mare Marengo thuộc Trung tâm giám sát và cảnh báo thiên tai quốc gia Brazil và một tác giả khác của nghiên cứu cho biết.

Viện nghiên cứu vũ trụ quốc gia Brazil cho biết: Những cơn mưa là hiện tượng khí tượng học điển hình của mùa hè và cho rằng nguyên nhân của mưa lớn là do khu vực hội tụ Nam Đại Tây Dương - một dải mây truyền hơi ẩm từ Amazon và vùng nhiệt đới Đại Tây Dương trong ba ngày trở lên tạo ra mưa lớn và mũi nhọn của luồng không khí lạnh. Lượng mưa không tăng ở khắp mọi nơi: Phía Đông Bắc đã trải qua hạn hán khắc nghiệt hơn.

Hồi tháng 1/2020, 59 người đã thiệt mạng trong những trận mưa lớn ở bang Minas Gerais. Theo dữ liệu của Inmet, thủ phủ Belo Horizonte của bang này đã hứng chịu 30 trận mưa lớn từ năm 1960 - 1990 và 52 cơn mưa lớn trong giai đoạn 1990 - 2020.

Cũng trong tháng 1, tại Belo Horizonte, 13 người đã thiệt mạng khi mưa lớn với lượng mưa 935mm được ghi nhận tại một trạm thời tiết - mức cao nhất kể từ năm 1910 và cao hơn một nửa lượng mưa theo dự báo trong cả năm.