Phát triển thị trường carbon là xu thế không thể đảo ngược để chuyển đổi xanh

Theo dõi KTMT trên

Thị trường carbon là nơi mà các doanh nghiệp, tổ chức và quốc gia có thể giao dịch quyền phát thải khí nhà kính. Mục tiêu của thị trường này là khuyến khích các bên tham gia giảm lượng phát thải của mình thông qua việc định giá khí thải. Nếu một doanh nghiệp không thể giảm phát thải đủ nhanh, họ có thể mua quyền phát thải từ những đơn vị đã giảm phát thải vượt mức yêu cầu. Điều này tạo ra động lực kinh tế cho việc đầu tư vào các công nghệ sạch và giải pháp tiết kiệm năng lượng.

Tại Việt Nam, việc xây dựng và phát triển thị trường carbon được xem là một chiến lược quan trọng nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh và hướng tới sự phát triển bền vững. Đến nay, Việt Nam đã đạt được một số tiến bộ trong việc thiết lập các cơ chế và khung pháp lý cho thị trường carbon.

Chính phủ đã ban hành Nghị định số 06/2022/NĐ-CP, quy định về việc giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ôzôn. Nghị định này tạo nền tảng cho việc xây dựng thị trường carbon trong nước thông qua việc đưa ra các biện pháp giảm phát thải và thiết lập cơ chế quản lý phát thải.

Ngoài ra, một số dự án thí điểm về tín chỉ carbon đã được triển khai tại Việt Nam, như các dự án trồng rừng và các nhà máy thủy điện nhỏ. Những dự án này không chỉ giúp giảm thiểu lượng phát thải mà còn mang lại lợi ích kinh tế cho các doanh nghiệp tham gia.

Gần đây nhất, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã ký Quyết định số 232/QĐ-TTg phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam. Mục tiêu chung của đề án là phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, hỗ trợ mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính theo cam kết tại Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), đồng thời tạo nguồn tài chính mới cho hoạt động cắt giảm phát thải.

Đề án cũng nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển công nghệ phát thải thấp, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và phát triển kinh tế carbon thấp. Mục tiêu là đạt được phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Đề án đặt mục tiêu từ tháng 6/2025 đến hết năm 2028 sẽ vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước; sau đó, sàn giao dịch sẽ đi vào vận hành chính thức từ năm 2029.

Việc đưa sàn giao dịch carbon vào thí điểm ngay trong năm nay và tiến tới vận hành chính thức từ năm 2029 là quyết định đúng đắn từ Chính phủ. Việt Nam được các chuyên gia và đối tác quốc tế đánh giá là một trong những quốc gia có tiềm năng lớn về giảm phát thải khí nhà kính, tạo tín chỉ carbon.

Hiện tại, Việt Nam có tỷ lệ che phủ rừng khá cao (hơn 42%), cũng như điều kiện thuận lợi để phát triển, bảo vệ và làm giàu rừng, gia tăng trữ lượng carbon rừng. Đến nay, Việt Nam đã có hơn 300 chương trình và dự án đăng ký thực hiện theo tiêu chuẩn tín chỉ carbon, với khoảng 150 chương trình và dự án được cấp trên 40 triệu tín chỉ carbon và thực tế đã được trao đổi trên thị trường carbon thế giới.

Với số lượng chương trình và dự án nêu trên, Việt Nam đã trở thành một trong bốn nước có nhiều dự án CDM nhất, sau Trung Quốc, Brazil và Ấn Độ; đứng thứ chín trên tổng số 80 quốc gia có dự án CDM được cấp tín chỉ carbon, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực sản xuất năng lượng tái tạo và tiết kiệm năng lượng.

Gần đây, Việt Nam cũng đã có thêm nhiều dự án năng lượng tái tạo đạt tiêu chuẩn tín chỉ carbon. Trong lĩnh vực lâm nghiệp, Việt Nam đã trao đổi 10,3 triệu tấn CO2 từ kết quả giảm phát thải từ rừng khu vực Bắc Trung Bộ. Đề án 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long cũng đang có nhiều triển vọng.

Theo các chuyên gia, phát triển thị trường carbon là xu thế không thể tránh khỏi để thúc đẩy chuyển đổi xanh, cũng như thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính với chi phí thấp cho doanh nghiệp và xã hội, phát triển công nghệ phát thải thấp và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nước ta.

Thị trường carbon cũng được kỳ vọng sẽ đóng góp quan trọng vào việc thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 mà Việt Nam đã cam kết tại COP26. Sự phát triển của thị trường này sẽ tạo ra cơ chế tài chính cho các doanh nghiệp và tổ chức mua bán tín chỉ carbon, mở ra cơ hội thu hút đầu tư quốc tế vào các dự án năng lượng tái tạo và công nghệ xanh.

Phát triển thị trường carbon mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đi kèm với không ít thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là thiết lập cơ chế định giá carbon hợp lý và công bằng. Nếu giá carbon quá thấp, sẽ không đủ động lực để các doanh nghiệp giảm phát thải, trong khi giá quá cao có thể gây áp lực lớn lên các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Để giải quyết vấn đề này, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các chính phủ, tổ chức quốc tế và các bên liên quan. Việc xây dựng các chính sách và quy định minh bạch, công bằng và bền vững là điều cần thiết để đảm bảo hiệu quả của thị trường carbon.

Một thách thức khác là kiểm soát và giám sát hoạt động giao dịch carbon. Để đảm bảo tính minh bạch và ngăn chặn gian lận, cần có hệ thống giám sát, báo cáo và kiểm tra nghiêm ngặt. Công nghệ blockchain có thể là một giải pháp tiềm năng để đảm bảo tính minh bạch và an toàn của các giao dịch carbon.

Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức và giáo dục về thị trường carbon cũng rất quan trọng. Các doanh nghiệp cần được trang bị kiến thức và kỹ năng để tham gia thị trường một cách hiệu quả. Đồng thời, cần có các chương trình hỗ trợ và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh và giải pháp tiết kiệm năng lượng.

H.A