Phú Thọ: Nguy cơ cạn kiệt nguồn khoáng nóng từ việc khai thác bừa bãi
Nguồn nước khoáng nóng ở huyện Thanh Thủy (tỉnh Phú Thọ) là loại nước vô cùng quý hiếm, rất thích hợp cho việc phục hồi sức khỏe và chữa bệnh. Nhưng những năm gần đây, do khai thác bừa bãi làm cho tràn lan nguồn tài nguyên quý giá này bị cạn kiện dần.
Ô nhiễm môi trường, thất thu thuế
Theo Sở TN&MT Phú Thọ, khu nước khoáng nóng Thanh Thủy có diện tích được quy hoạch là 4.772 ha tại các xã: Bảo Yên (503,06 ha), Sơn Thủy 1.242,15 ha, Đoan Hạ 426,66 ha, thị trấn Thanh Thủy 924,23 ha (Thanh Thủy) và xã Thạch Khoán 1.676,44 ha (Thanh Sơn). Tỉnh đã giao đất, cho thuê đất hoạt động có liên quan đến sử dụng nước khoáng cho 9 đơn vị với diện tích 218 ha: Gồm Công ty TNHH Sông Thao 87,03 ha; Công ty Cổ phần Thương mại xây dựng Vạn Hưng 1,24 ha; Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng và Tư vấn thiết kế BIC 69,23 ha; Bộ Tư lệnh tăng thiết giáp 0,47 ha; Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP.Hà Nội 2,25 ha; Công ty Cổ phần Ao Vua 51,25 ha; Công ty Cổ phần Xây dựng và Dịch vụ Sơn Hải 4,92 ha; Công an tỉnh 1,18 ha; Công ty Cổ phần đầu tư Thăng Long 0,43 ha.
Ngoài ra, hiện nay trên địa bàn huyện Thanh Thuỷ còn có hàng trăm hộ gia đình, cơ sở đang khai thác sử dụng nguồn nước khoáng vào mục đích sinh hoạt và kinh doanh dịch vụ. Chỉ tính riêng thị trấn Thanh Thủy, hiện có tới 246 giếng với độ sâu từ 32-35 m do người dân tự khoan lấy nước phục vụ đích sinh hoạt hàng ngày, tưới cây, tắm cho gia súc. Trong đó có gần 20 hộ làm dịch vụ kinh doanh tắm nước khoáng nóng…
Vấn đề đáng quan ngại hiện nay là nước thải từ các dịch vụ kinh doanh nước khoáng nóng đã xả trực tiếp ra môi trường, không qua hệ thống xử lý. Một số nơi do địa hình trũng nên nước thải tích tụ thẩm thấu xuống đất, gây nhiễm bẩn tầng nước ngầm. Việc thu phí bảo vệ môi trường tại các các cơ sở kinh doanh dịch vụ này hầu như không thực hiện được vì các doanh nghiệp lấy lý do hoạt động kinh doanh kém hiệu quả, một số hộ kinh doanh chưa được UBND tỉnh cấp phép khai thác.
Cùng với ô nhiễm môi trường, nguồn thuế cũng bị thất thu. Qua kiểm tra, toàn bộ các gia đình đã khoan nước nóng sử dụng sinh hoạt, kinh doanh phục vụ tắm đều không có đồng hồ đo đêm khối lượng đã dùng, chủ yếu do các hộ kinh doanh tự khai, tự nộp nên ngành thuế không có cơ sở để tận thu triệt để. Theo quy định của UBND tỉnh, đối với thuế tài nguyên một khối nước khoáng nóng là 35 nghìn đồng, trong khi đó, hộ kinh doanh nộp thuế cao nhất chỉ 450 nghìn đồng/tháng, hộ thấp là 100 nghìn đồng/tháng.
Nước khoáng nóng ở huyện Thanh Thuỷ là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá, không chỉ có giá trị về y học mà còn là tiềm năng, lợi thế để huyện phát triển kinh tế, du lịch. Trước tình trạng khai thác bừa bãi, lãng phí nguồn nước khoáng nóng như hiện nay, tỉnh Phú Thọ cần sớm có biện pháp quản lý chặt chẽ, xử lý nghiêm những vi phạm.
Nguy cơ cạn kiệt
Mỏ nước khoáng nóng Thanh Thủy (tỉnh Phú Thọ) có diện tích trên 1 km2, trữ lượng gần 20 triệu m3 chạy dọc theo sông Đà là lợi thế để huyện Thanh Thủy phát triển kinh tế, dịch vụ du lịch... Tuy nhiên, việc khai thác và sử dụng nước khoáng nóng bừa bãi, thiếu quy hoạch đang khiến nguồn nước khoáng nóng ở đây có nguy cơ cạn kiệt.
Theo đó, việc khoan giếng tự phát đã làm ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước. Hàng trăm lỗ khoan, khai thác không có giới hạn định mức đã làm áp lực mỏ khoáng tụt xuống, ranh giới mỏ thu hẹp, độ nóng nước khoáng giảm theo. Qua số liệu điều tra tại lỗ khoan 101 năm 1982 đạt độ nóng 41 độ C, đến năm 2000 chỉ còn 37 độ C.
Thực tế cho thấy, những năm qua, trên địa bàn thị trấn Thanh Thủy và xã Bảo Yên, huyện Thanh Thủy (tỉnh Phú Thọ), nhiều doanh nghiệp, hộ gia đình đang khai thác, sử dụng, kinh doanh nước khoáng nóng vi phạm Luật Đất đai, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Tài nguyên nước, Luật Đầu tư, Luật Khoáng sản…
Theo khảo sát của các cơ quan chức năng, năm 2014, hiện có 10 dự án của 10 công ty đầu tư du lịch sinh thái nước khoáng nóng trên địa bàn này, trong đó, 3 dự án đã bị thu hồi vì chậm tiến độ. Đáng chú ý, qua nhiều lần kiểm tra, đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh Phú Thọ đã phát hiện trong số 7 dự án còn lại đang hoạt động khai thác, kinh doanh dịch vụ tắm nước khoáng nóng, thì chỉ có 1 đơn vị duy nhất được Bộ TN&MT cấp phép khai thác. Còn lại 6 đơn vị đều không xin cấp phép khai thác nước khoáng nóng theo quy định, thực chất là khai thác khoáng sản trái phép vi phạm luật khoáng sản.
Minh Anh
