Quảng Ngãi: Cát tặc vẫn 'rút ruột' sông Trà Khúc
Sông Trà Khúc đoạn qua xã Tịnh Ấn Tây (TP. Quảng Ngãi) và xã Tịnh Hà (huyện Sơn Tịnh) từ lâu đã là “điểm nóng cát tặc”. Hoạt động khai thác cát sỏi trái phép ngày càng rầm rộ như thách thức chính quyền, quy định của pháp luật chưa được xử lý, ngăn chặn.
Đua nhau “rút ruột” lòng sông
Con đường dẫn vào thôn Trường Xuân, xã Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi lúc nào cũng tấp nập các xe tải chở cát ra vào. Cũng chính vì những chiếc xe chở cát hoạt động liên tục cày ngày đêm khiến con đường dân sinh xuống cấp nghiêm trọng, dày đặc ổ voi, ổ gà.
Trên bờ thì tấp nập xe chở cát ra vào, dưới bến sông Trà Khúc thì khai thác cát trái phép rầm rộ một cách công khai như thách thức chính quyền nơi đây. Các xuồng bè hút cát máy nổ vang trời. Từng dòng cát phun lên tạo thành những ngọn đồi cát rồi hàng chục người đua nhau xúc, chuyền cát lên các thành thùng xe tải chờ sẵn. Nhiều khu vực sông bị đào bới nham nhở, dòng sông Trà Khúc bị phá nát hình hài, xói lở đôi bờ.
Theo người dân thôn Trường Xuân thì khu vực này có đến 8 bãi khai thác cát trái phép hoạt động công khai cả ngày lẫn đêm suốt nhiều năm qua. Trước đây, “cát tặc” chỉ làm thủ công như cào tay, đội thúng thì nay đã chuyển qua hút trực tiếp bằng máy bơm từ lòng sông lên, có xe ben để chở đi tiêu thụ. Từ khi những điểm khai thác cát tự phát này xuất hiện ngày càng nhiều thì lượng xe ben chở cát cũng tăng cao khiến tuyến đường dân sinh bị cày nát. Mỗi ngày trôi qua là một nỗi ám ảnh, lo sợ cho người dân trong thôn.
Ông Trần Vắng, người dân thôn Trường Xuân, xã Tịnh Hà cho biết, trung bình 3 - 4 phút lại có 1 chiếc xe chở cát chạy qua. Đường sá ngày càng xuống cấp, mưa bùn, nắng bụi, ảnh hưởng lớn đến đời sống của bà con nơi đây. Tội nhất là các em nhỏ mỗi khi đi học phải né xe chở cát mà ngã xuống bùn.
“Cát tặc” chủ yếu là dân ở đây nên mình nói ra thì mất lòng. Không hiểu là họ quá coi thường quy định của tỉnh hay là được bao che, tiếp tay mà bao năm nay vẫn không dẹp được”- ông Vắng bức xúc.
Chính quyền bất lực
Không chỉ gây ô nhiễm môi trường, tài nguyên bị rút ruột mà tình trạng khai thác cát trái phép dai dẳng dọc sông Trà Khúc còn khiến Nhà nước bị mất hàng trăm triệu đồng thuế, phí tài nguyên mỗi năm.
Được biết, các bãi khai thác cát trái phép trên địa bàn thôn Trường Xuân từng nằm trong phạm vi mỏ cát được UBND tỉnh Quảng Ngãi cấp phép cho một doanh nghiệp vào tháng 7/2013, với quy mô 6,5 hecta, với trữ lượng khai thác hơn 39.000 m3/năm.
Năm 2013, sau khi trúng đấu giá, doanh nghiệp này đã thực hiện nộp ngân sách Nhà nước 1,52 tỉ đồng và được UBND tỉnh Quảng Ngãi cấp giấy phép khai thác mỏ. Nhưng khi triển khai, các hộ dân sống gần khu vực khai thác ngăn cản không cho doanh nghiệp vào khai thác. Hết thời hạn nhưng vẫn không được khai thác, tỉnh Quảng Ngãi buộc phải hoàn trả doanh nghiệp số tiền đã nộp ngân sách.
Trong khi đó, mỗi ngày những đối tượng khai thác cát trái phép ở khu vực xã Tịnh Hà (huyện Sơn Tịnh) và Tịnh Ấn Tây (thành phố Quảng Ngãi) "bỏ túi" hàng chục triệu đồng mà không hề phải đóng một khoản thuế phí nào cho ngân sách địa phương. Trong khi, giá 1m3 cát khai thác trái phép có giá bán 120-140.000 đồng, ngang ngửa, thậm chí cao hơn giá cát bán tại các mỏ khai thác cát được cấp phép.
Theo ông Trần Đức Hùng, Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch xã Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh, địa phương đã tính toán để triển khai xây dựng tuyến đường bê tông dẫn vào khu vực các bãi cát này và tiến hành gắn biển báo cấm tải trọng xe, cấm các loại xe tải lưu thông trên đoạn đường trong khu vực dân cư, nhằm ngăn chặn xe tải vào ra vận chuyển cát khai thác trái phép.
Tuy nhiên việc ngăn chặn tận gốc rất khó vì “cát tặc” chủ yếu là người dân địa phương, hoạt động tinh vi thường xuyên thay đổi quy luật, thời gian, địa bàn hoạt động. Đặc biệt, các đối tượng cử người cảnh giới từ xa để tránh sự phát hiện, kiểm tra, bắt giữ của các lực lượng chức năng.
“Về lâu về dài, Đảng ủy chỉ đạo các cấp chi bộ, mặt trận thôn, đoàn thể tuyên truyền, nhắc nhở, vận động bà con tự tháo dỡ các bè có gắn máy hút cát, chấp hành quy định của pháp luật, không khai thác cát sỏi trái phép”- ông Hùng cho hay.
Để giải ngăn chặn, xử lý nạn "cát tặc" ở khu vực này, thời gian qua, tổ công tác liên ngành, Công an huyện Sơn Tịnh tổ chức hàng loạt cuộc tuần tra ban ngày, ban đêm. Kết quả đến nay, lực lượng chức năng phát hiện, xử lý 11 vụ (gồm 13 đối tượng) có hành vi vận chuyển, mua bán khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp, thu giữ 9 xe ô tô, 3 gàu múc máy đào, 1 xe máy đào dùng để khai thác cát trái phép.
Tuy nhiên, hiện nay, tình trạng khai thác cát sỏi trái phép ở đây vẫn diễn ra ngày càng phức tạp, cả ngày lẫn đêm, thách thức lực lượng chức năng, chính quyền địa phương.
Lan Anh
