Rác thải điện tử và những nguy hại khó lường

Theo dõi KTMT trên

Rác thải điện tử là những sản phẩm điện hoặc điện tử đã hư hỏng, lỗi thời... Loại rác này là mối lo ngại lớn trên toàn cầu. Nếu không có sự kiểm soát, các chất độc trong rác điện tử có thể ngấm vào đất hoặc các mạch nước ngầm, gây hại cho môi trường và sức khỏe con người.

Báo động tình trạng ô nhiễm rác thải điện tử ở các nước châu Á

Châu Á hiện là thị trường thiết bị điện tử, gia dụng lớn nhất, chiếm gần một nửa doanh số toàn cầu, nhưng cũng là khu vực tạo ra nhiều rác thải điện tử nhất. Những yếu tố góp phần dẫn đến thực trạng này là thu nhập tăng, dân số trẻ bùng nổ, sản phẩm lỗi thời nhanh chóng do công nghệ cải tiến và mẫu mã không ngừng thay đổi và nạn buôn bán rác thải điện tử bất hợp pháp.

Với sự phát triển của ngành công nghệ hiện nay, rác điện tử đang có tốc độ tăng nhanh gấp 3 lần so với các loại rác thải khác. (Ảnh minh họa)

Mỗi năm trên toàn cầu có khoảng 1 tỉ chiếc điện thoại di động và 300 triệu máy tính được đưa vào sản xuất. Chất thải điện tử toàn cầu dự kiến sẽ tăng 8% mỗi năm và có khoảng 80% số chất thải điện tử tạo ra ở Mỹ được “xuất khẩu” sang châu Á, phản ánh một luận điểm gây tranh cãi đáng kể khi người ta nhắc đến dòng chảy thương mại toàn cầu.

Mỗi năm Việt Nam phát sinh khoảng 100 nghìn tấn rác thải điện tử

Tại Việt Nam, nhu cầu về thiết bị điện tử gia dụng trong những năm gần đây có xu hướng gia tăng cùng với sự phát triển của nền kinh tế và sự cải thiện mức sống người dân.

Theo thời gian, do việc giảm liên tục giá thành mang tính cạnh tranh của thiết bị điện tử, cùng với những thay đổi về mẫu mã, loại hình và công năng sẽ tạo ra nhu cầu lớn thay đổi thiết bị điện tử gia dụng, dẫn đến phát sinh một lượng rác thải điện tử gia dụng lớn với tốc độ gia tăng nhanh chóng.

Mỗi năm ở Việt Nam thải ra môi trường hàng trăm nghìn tấn rác thải điện tử các loại. (Ảnh minh họa)

Theo thống kê của Chương trình Môi trường Liên Hợp quốc, mỗi người dân Việt Nam thải ra trung bình 1,3kg chất thải điện tử mỗi năm, tương đương 116.000 tấn. Chất thải điện tử hiện chiếm tới 2% trong tổng số toàn bộ chất thải hiện nay.

Số liệu thống kê từ Viện Khoa học và Công nghệ môi trường, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho thấy, năm 2010 nước ta có khoảng hơn 3,77 triệu thiết bị điện và điện tử gia dụng bị thải ra với trọng lượng ước tính khoảng 113 nghìn tấn. Hiện mỗi năm Việt Nam phát sinh khoảng 100 nghìn tấn rác thải điện tử. Ước tính đến năm 2025, riêng lượng rác thải là ti vi có thể lên tới 250 nghìn tấn.

"Sát thủ" đối với môi trường và sức khoẻ con người

Rác thải điện tử chứa hơn 1.000 hợp chất, chủ yếu là kim loại nặng, các chất hữu cơ cao phân tử chứa nhiều chất độc hại, có nguy cơ hủy diệt môi trường và sức khỏe.

Năm 2019, thế giới sản sinh ra 53,6 triệu tấn rác điện tử. (Ảnh minh họa)

Nếu không được xử lý đúng cách, rác thải điện tử có thể giải phóng thủy ngân, niken trong pin, crom, caddimi, arsen, chì trong ti vi, máy tính, điện thoại, khí CFC trong thiết bị làm lạnh gây thủng tầng ozone... Việc tiếp xúc lâu dài với những hợp chất này có thể gây hại cho hệ thần kinh, tim mạch, bài tiết, sinh sản, cơ xương, sự cân bằng hormone, làm suy giảm nhận thức, hủy hoại nội tạng và gây ung thư.

Các hóa chất này không có khả năng phân hủy sinh học và có thể tồn tại dai dẳng trong môi trường, gây ô nhiễm lâu dài không khí, đất trồng và nguồn nước.

Việc sử dụng hóa chất như axit để thu về các kim loại quý từ rác thải điện tử cũng là nguyên nhân của nhiều vấn đề sức khỏe với những người làm nghề tái chế rác thải điện tử cũng như cộng đồng dân cư xung quanh những lò tái chế.

Để rác thải điện tử không còn là gánh nặng cho môi trường, cần sớm có luật về quản lý chất thải điện tử và chính quy hóa hoạt động tái chế. (Ảnh minh họa)

Những hóa chất và kim loại như chì, thủy ngân hay arsen trong nhiều sản phẩm điện tử sẽ ngấm vào đất và nước, hủy hoại môi trường và sức khỏe con người. Nhiều hóa chất và kim loại trong số này được biết đến như là nguyên nhân của những căn bệnh nguy hiểm như ung thư, suy giảm nhận thức hay khiến các cơ quan nội tạng bị hủy hoại.

Đốt cháy rác thải điện tử một cách bừa bãi, làm khí đốt độc hại lẫn vào không khí gây ô nhiễm không khí, trong đó có cả chất thải dioxin rất dễ gây ra quái thai, dị tật đối với thai nhi.

Trên thực tế, các bãi rác tự phát, điểm thu mua phế liệu mới là điểm đến chính của rác điện tử. Điều này dẫn đến những hệ lụy vô cùng nặng nề đối với môi trường và sức khoẻ con người.

Nguyễn Luận