Thị trường khí đốt: Châu Âu điều tra chứng khoán phái sinh khí đốt
Năng lượng là chủ đề chính tại Hội nghị thượng đỉnh EU ở Brussels hồi tuần trước, trong đó một vấn đề được các nhà lãnh đạo châu Âu quan tâm là thị trường phái sinh năng lượng.
Lãnh đạo châu Âu đang thảo luận các đề xuất mang tính chất kỹ thuật, nhằm kiềm chế hành vi đầu cơ trên thị trường khí đốt. Nguyên nhân một phần do đầu cơ mà giá khí đốt đã vọt cao tới mức kỷ lục vào cuối tháng 8, lúc này lại giảm mạnh, mặc dù nguồn cung từ Nga ngày càng thu hẹp và mùa Đông sắp bắt đầu.
Giống như mọi hàng hóa khác, khí đốt được giao dịch tự do trên thị trường nguyên liệu, giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp. Chính phủ không thể can thiệp vào giá cả thị trường, mà chỉ có thể tác động phần nào vào quy tắc thị trường.
Mới đây, Ủy ban châu Âu đang mở cuộc điều tra, phân tích xem các trung gian tài chính có thao túng thị trường khí đốt hay không.
Đầu cơ tài chính được xem là một trong những lý do khiến giá khí đốt tăng vọt hồi cuối tháng 8, khi giới tài chính hưởng lợi từ các hợp đồng phái sinh, trong khi doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu và khí đốt phải chịu thua thiệt.
Hội nghị thượng đỉnh châu Âu lần này diễn ra trong không khí nhẹ nhõm. Giá khí đốt đã giảm đáng kể, tuy vẫn cao hơn nhiều so với tầm này năm 2021.
Theo tờ Markische Allgemeine của Đức viết: "Giá khí đốt trên thị trường châu Âu xuống tới 107 Euro, tức chưa bằng 1/3 mức giá đỉnh điểm của cuối tháng 8, gần 350 Euro". Những dự báo thị trường hồi đó đã không chính xác. Thực tế lúc này là thời tiết cuối tháng 10 vẫn thuận lợi với nhiệt độ ấm áp, tiêu thụ khí đốt đã giảm so với năm trước. 27 nước châu Âu hơn bù kém đã tiết kiệm được 11% lượng khí đốt tiêu thụ trong 6 tháng đầu năm nay. Các kho dự trữ khí đốt trên toàn châu Âu đang ở mức đầy nhất so với trung bình 5 năm, riêng tại Đức đã đầy tới 96,29%.
Nhìn lại, Ủy ban châu Âu nghi ngờ rằng hay thị trường tài chính cố ý đẩy vấn đề lên, tạo hoảng hốt để thu lợi đối với chứng khoán phái sinh.
Còn tờ Mặt trời 24h ra tại Italy giải thích: "Bên mua và bên bán khí đốt sử dụng hợp đồng kỳ hạn như một hình thức bảo vệ, để chắc chắn mua được hoặc bán được trong tương lai với mức giá ấn định ngay từ lúc này".
Một doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu hay khí đốt, nếu dự đoán giá còn cao thêm nữa, sẽ muốn ký hợp đồng ngay, giao hàng sau. Những hợp đồng kiểu này được xẻ nhỏ thành chứng khoán phái sinh, sau đó mang ra mua đi bán lại trên thị trường tài chính. Như vậy, bài báo cho rằng có các quỹ đầu cơ và nhà đầu cơ tài chính chuyên kiếm lợi từ biến động giá, không có xăng dầu hay khí đốt để bán, nhưng vẫn ký hợp đồng bán xăng dầu và khí đốt, sau đó bán hợp đồng tương lai đó ngay sát trước thời điểm hàng hóa thực sự được giao.
Các quỹ đầu cơ đưa ra những dự báo bi thảm, như: chiến sự kéo dài, mùa đông lạnh giá, thiếu điện, thiếu gas, nguy cơ chết rét... nhằm dụ các doanh nghiệp nhập khẩu ký hợp đồng mua trước với giá cao. Tuy nhiên những tháng sau, tình hình không bi thảm đến vậy, giá năng lượng sụt giảm, lúc đó quỹ đầu cơ mới bán lại hợp đồng ấy cho một doanh nghiệp thực sự có dầu, có khí cần bán. Quỹ đầu cơ ăn chênh lệch, doanh nghiệp lỡ mua mất tiền.
Cùng với đó, tờ Expansion ra tại Tây Ban Nha cho biết: "Ủy ban châu Âu đang mở cuộc điều tra, phân tích xem các trung gian tài chính có thao túng thị trường khí đốt theo cách đó hay không".
Theo bài báo, cứ 10 Euro được giao dịch trên thị trường khí đốt châu Âu, có đến 9 là mua đi bán lại nhằm đầu cơ. Riêng trong năm 2021, 4.500 tỷ m3 khí đốt đã được giao dịch trên thị trường nguyên liệu Hà Lan, gấp 10 lần mức tiêu thụ thực sự của toàn Liên minh châu Âu.
Hiện nay, giá khí đốt đã giảm tới 2/3 so với hồi cuối tháng 8 nhưng thị trường tự do luôn tiềm ẩn những bất ngờ, cộng thêm với rủi ro xuất phát từ hành vi đầu cơ kiếm lợi của giới tài chính.
Huyền Diệu
