Dự án điện hạt nhân tại Việt Nam phải tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế

Theo dõi KTMT trên

Phát biểu tại phiên họp của Thường vụ Quốc hội về dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) sáng 14/4, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, dự thảo luật đã bổ sung yêu cầu về thiết kế nhà máy điện hạt nhân. Cụ thể, các nhà máy phải tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, hoặc trong trường hợp chưa có, có thể áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật nước ngoài, tiêu chuẩn quốc tế được đề xuất bởi đối tác thực hiện. Những tiêu chuẩn này phải phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam, đồng thời đáp ứng các quy định về an toàn bức xạ, an toàn và an ninh hạt nhân theo hướng dẫn của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).

Ngoài ra, thiết kế và vận hành nhà máy điện hạt nhân phải tuân thủ các nguyên tắc bảo vệ theo chiều sâu, đảm bảo an toàn trong toàn bộ vòng đời của nhà máy, từ thiết kế, xây dựng, vận hành đến quản lý chất thải hạt nhân. Công nghệ được sử dụng phải là công nghệ tiên tiến, đã qua kiểm chứng và đảm bảo tương tác hiệu quả giữa người và máy trong quá trình vận hành.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng chỉ ra rằng, sau 17 năm thực hiện, Luật Năng lượng nguyên tử năm 2008 đã bộc lộ nhiều bất cập, từ sự chồng chéo trong chức năng quản lý giữa các bộ ngành đến việc thiếu tính tương thích với các điều ước quốc tế. Những hạn chế này đã đặt ra yêu cầu cần sửa đổi luật để phù hợp với sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ hạt nhân.

Tại dự thảo này, bên cạnh yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật, Chính phủ đề xuất phân quyền trong quyết định chủ trương đầu tư nhà máy điện hạt nhân từ Quốc hội sang Thủ tướng, nhằm tạo điều kiện cho việc triển khai các dự án một cách linh hoạt và hiệu quả. Dự thảo cũng nhấn mạnh việc xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng cho các dự án nhà máy điện hạt nhân sẽ triển khai.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết giai đoạn từ nay đến năm 2030, để đáp ứng Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận với kinh phí đầu tư khoảng 25-30 tỷ USD. Quy mô lớn, thời gian thực hiện lâu, Nhà nước cần hoàn thiện, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần hoàn thiện nâng cao năng lực của cơ quan quản lý nhà nước về an toàn bức xạ và hạt nhân tại các địa phương trong bối cảnh cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý từ trung ương đến địa phương.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy khẳng định, Thường trực Ủy ban Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) như đề xuất của Chính phủ.

Song ông nhấn mạnh rằng, dự luật cần được xây dựng để thể chế hóa chủ trương của Đảng về việc tăng cường tiềm lực khoa học và công nghệ quốc gia, đồng thời từng bước làm chủ công nghệ điện hạt nhân.

Dự luật cần đặt trọng tâm vào việc cụ thể hóa các nội dung như đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nâng cao năng lực nội địa, và thực hiện nội địa hóa các thiết bị điện hạt nhân. Bên cạnh đó, dự luật phải kế thừa các quy định hiện hành về năng lượng nguyên tử và tuân thủ hướng dẫn của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).

Về khía cạnh an toàn và an ninh của cơ sở hạt nhân, cơ quan thẩm tra đề xuất bổ sung các quy định liên quan đến phê duyệt thiết kế nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu. Theo đó, thiết kế phải được cơ quan pháp quy hạt nhân của quốc gia đối tác thẩm định và phê duyệt, đồng thời cần tính đến những yêu cầu đặc thù của Việt Nam.

Đối với trường hợp các nhà máy và lò phản ứng do cơ quan chuyên môn Việt Nam thiết kế, dự luật cần bổ sung quy định yêu cầu phải tuân thủ các tiêu chí về an toàn và an ninh hạt nhân dựa trên chuẩn mực của IAEA.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Nguyễn Đắc Vinh nhấn mạnh rằng việc triển khai nhà máy điện hạt nhân cần đặc biệt chú trọng hai yếu tố quan trọng: lựa chọn địa điểm xây dựng phù hợp và đảm bảo an ninh, an toàn trong suốt quá trình vận hành.

Ông đề xuất rằng dự luật cần quy định rõ ràng trách nhiệm và thẩm quyền của các cơ quan liên quan trong việc đảm bảo an toàn cho nhà máy điện hạt nhân. Các nhiệm vụ cần được cụ thể hóa một cách chặt chẽ và minh bạch. Đối với những cá nhân hoạt động trong lĩnh vực hạt nhân, ông nhấn mạnh rằng họ phải đáp ứng các tiêu chuẩn về chứng chỉ chuyên môn và chịu sự giám sát nghiêm ngặt từ cơ quan quản lý Nhà nước. Ông cũng cảnh báo rằng việc hợp tác quốc tế cần được kiểm soát chặt chẽ để tránh nguy cơ lộ lọt thông tin liên quan đến an ninh hạt nhân.

Ngoài các yêu cầu về tiêu chuẩn và quy định đối với nhà máy điện hạt nhân, ông Vinh cho biết dự luật còn hướng tới việc xây dựng một cơ sở pháp lý toàn diện về năng lượng nguyên tử. Mục tiêu là tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước trong các lĩnh vực an toàn bức xạ, an toàn và an ninh hạt nhân, đồng thời thúc đẩy phát triển bền vững các ứng dụng năng lượng nguyên tử. Dự luật cũng đặt trọng tâm vào việc thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam, tăng cường hợp tác quốc tế, và sử dụng năng lượng nguyên tử như một động lực thúc đẩy sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

H.A