‘Tam giác vàng’ vùng Đông Nam Bộ: Hợp lực để bứt phá

Theo dõi KTMT trên

Khu vực Đông Nam Bộ từ lâu đã là đầu tàu tăng trưởng của Việt Nam, trong đó TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu đóng vai trò chủ lực. Nếu được hợp nhất hành chính, ba địa phương này có thể tạo nên một siêu đô thị đa trung tâm, với khả năng cạnh tranh khu vực và quốc tế.

Tính đến năm 2024, TP.HCM có GRDP đạt khoảng 1,78 triệu tỷ đồng, chiếm gần 14% GDP cả nước. Đây là trung tâm kinh tế, tài chính và thương mại lớn nhất Việt Nam, với thế mạnh trong các ngành dịch vụ cao cấp, công nghệ, và đổi mới sáng tạo.

Bình Dương, với GRDP khoảng 520.000 tỷ đồng, giữ vững vai trò là trung tâm công nghiệp phát triển năng động bậc nhất cả nước. Tỉnh này dẫn đầu về thu hút FDI tại Việt Nam trong nhiều năm, nổi bật với các khu công nghiệp hiện đại như VSIP, Mỹ Phước, hay Nam Tân Uyên.

Trong khi đó, Bà Rịa-Vũng Tàu sở hữu lợi thế về cảng biển nước sâu và công nghiệp dầu khí. Năm 2024, tỉnh đạt GRDP khoảng 417.000 tỷ đồng, trong đó ngành khai thác dầu khí và dịch vụ logistics chiếm tỷ trọng lớn. Cảng Cái Mép - Thị Vải hiện là một trong những cảng hiếm hoi tại Đông Nam Á có thể đón tàu trọng tải trên 200.000 DWT.

Tổng cộng, GRDP của cả ba địa phương năm 2024 ước đạt khoảng 2,71 triệu tỷ đồng, tương đương gần 24% GDP quốc gia – một con số cho thấy tầm vóc nếu được sáp nhập thành một đơn vị hành chính thống nhất.

Việc sáp nhập ba địa phương không chỉ mang ý nghĩa về tổ chức hành chính, mà còn tạo cơ hội xây dựng một mô hình đô thị đa trung tâm – nơi các thành phố, thị xã có vai trò riêng biệt nhưng kết nối chặt chẽ qua hạ tầng và chuỗi giá trị kinh tế.

TP.HCM với vai trò trung tâm điều phối tài chính, đầu tư, giáo dục và đổi mới sáng tạo; Bình Dương đảm nhận mảng sản xuất công nghiệp, logistics và đô thị vệ tinh; trong khi Bà Rịa-Vũng Tàu trở thành đầu mối giao thương quốc tế qua cảng biển và phát triển du lịch cao cấp.

Nếu quy hoạch hợp lý, hệ thống đường cao tốc như TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây, Bến Lức – Long Thành hay Vành đai 3, Vành đai 4 sẽ giúp rút ngắn thời gian di chuyển, kết nối các trung tâm kinh tế trong “siêu đô thị” chỉ trong vòng 30–45 phút.

Ngoài ra, việc tích hợp hệ thống quy hoạch đô thị, giao thông, môi trường và dân cư giữa ba tỉnh thành sẽ góp phần giảm tải áp lực dân số cho TP.HCM, đồng thời tạo ra không gian phát triển bền vững, lan tỏa đồng đều.

Một siêu đô thị với quy mô gần 20 triệu dân (nếu tính cả dân số cư trú và vãng lai), GRDP trên 2,7 triệu tỷ đồng, hệ thống hạ tầng đa tầng kết nối quốc tế, và chuỗi giá trị sản xuất – dịch vụ – tài chính khép kín, sẽ là động lực tăng trưởng không chỉ cho vùng Đông Nam Bộ mà cho cả nền kinh tế quốc gia.

Tác động có thể thấy rõ trên 3 khía cạnh:

Năng lực cạnh tranh toàn cầu: Siêu đô thị hợp nhất có thể thu hút các tập đoàn đa quốc gia, nâng cấp chuỗi cung ứng, phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn như công nghệ cao, tài chính, logistics, năng lượng sạch.

Tăng hiệu quả quản lý nhà nước: Việc hợp nhất giúp giảm trùng lặp bộ máy, rút gọn đầu mối quản lý, tạo thuận lợi cho việc triển khai các chính sách phát triển đồng bộ.

Lan tỏa phát triển vùng: Với vai trò “đầu tàu”, siêu đô thị sẽ kéo theo phát triển các tỉnh giáp ranh như Đồng Nai, Long An, Tây Ninh... thông qua kết nối hạ tầng và thị trường lao động.

Tuy nhiên, quá trình này cũng đặt ra thách thức không nhỏ như: đồng bộ hóa hệ thống pháp lý – quản lý, phân bổ ngân sách hài hòa, đảm bảo quyền lợi người dân từng địa phương, và đặc biệt là tránh mô hình “siêu đô thị ngột ngạt” nếu thiếu quy hoạch dài hạn.

Việc xem xét sáp nhập TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu cần đặt trong bối cảnh phát triển kinh tế vùng có trọng điểm và dài hạn. Không đơn thuần là hợp nhất hành chính, mà là bước tiến nhằm tái cấu trúc không gian phát triển, tối ưu hoá nguồn lực, và nâng tầm vị thế Việt Nam trên bản đồ kinh tế châu Á.

Nếu được chuẩn bị kỹ lưỡng, với lộ trình cụ thể, đồng thuận chính trị – xã hội và cách tiếp cận khoa học, đây sẽ là một bước ngoặt mang tính lịch sử cho miền Nam nói riêng và cả nước nói chung.

Minh Khôi