Tuân thủ yêu cầu và luật chơi quốc tế để huy động vốn cho dự án điện độc lập
Dòng vốn nội sinh của nền kinh tế không thể đáp ứng yêu cầu nguồn vốn cho phát triển ngành điện lực. Trong khi đó, thị trường vốn quốc tế dư sức thỏa mãn nhu cầu vốn của Việt Nam, tuy nhiên chúng ta cần tuân thủ các yêu cầu và luật chơi quốc tế.
Thu hút vốn đầu tư còn nhiều khó khăn
Sáng ngày 24/11/2020, tại Hà Nội, dưới sự bảo trợ và chỉ đạo chuyên môn của Ban Kinh tế Trung ương và Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (Vusta), Viện Nghiên cứu Quy hoạch và Phát triển đã chủ trì, phối hợp với Vụ Công nghiệp, Ban Kinh tế Trung ương tổ chức Hội thảo với chủ đề về “Huy động vốn quốc tế cho các dự án điện độc lập”.
Tại Hội thảo, ông Nguyễn Đức Hiển, Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương cho biết, đến tháng 8/2020, các dự án nguồn điện độc lập đã được đầu tư và vận hành có công suất khoảng 16.400 MW (chiếm 28,3% công suất đặt của toàn hệ thống) và ngày càng có xu hướng tăng lên theo tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết số 55-NQ/TW về Định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 do Bộ Chính trị ban hành ngày 11/2/2020.
Theo ông Hiển, để bảo đảm thực hiện được các mục tiêu đề ra trong Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị, trong đó tổng công suất của các nguồn điện đến năm 2030 đạt khoảng 125 - 130 GW, sản lượng điện đạt khoảng 550 - 600 tỉ KWh, ngành điện cần đầu tư với quy mô rất lớn.
Tính toán sơ bộ của Bộ Công Thương cho thấy, trong giai đoạn 2021 - 2030, nhu cầu vốn đầu tư cho ngành điện là 133,3 tỉ USD, trong đó cơ cấu giữa nguồn điện và lưới điện là 72/28, trong giai đoạn 2031 - 2045 là 184,1 tỉ USD và cơ cấu tương ứng là 74/26.
Tuy nhiên, việc thu hút đầu tư tư nhân vào ngành điện nói chung và vào các dự án điện độc lập hiện nay còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, nguồn vốn huy động từ chủ sở hữu khó khăn do thị trường vốn chưa phát triển, khó đáp ứng các yêu cầu phát hành ra công chúng.
Nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng trong nước gặp khó khăn do các dự án năng lượng đòi hỏi nguồn vốn lớn, song theo Luật các tổ chức tín dụng, tổng mức dư nợ cấp tín dụng của một khách hàng không vượt quá 15% vốn tự có của ngân hàng thương mại. Tổng mức dư nợ của một khách hàng và người có liên quan không được vượt quá 25% vốn tự có của ngân hàng thương mại.
Ngoài ra, các ngân hàng cũng gặp khó khăn khi phải cân đối nguồn cho vay do nguồn huy động ngắn hạn chiếm tỉ trọng lớn trong khi cho vay các dự án năng lượng là dài hạn. Trong khi đó, hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào ngành điện còn tồn tại một số vướng mắc trong lĩnh vực quản lý ngoại hối như vấn đề chuyển đổi ngoại tệ, chuyển tiền thực hiện hoạt động chuẩn bị đầu tư; chuyển vốn, lợi nhuận và nguồn thu hợp pháp ra nước ngoài; Chuyển nhượng vốn đầu tư, chuyển nhượng dự án đầu tư, rủi ro tỉ giá…
Đẩy mạnh tiếp cận tín dụng quốc tế
Từ đó, Phó Ban Kinh tế Trung ương nhấn mạnh, khi ngân sách nhà nước còn nhiều khó khăn, nguồn vốn ODA với những điều kiện vay thuận lợi ngày càng hạn hẹp, cùng với đó là một số hạn chế về cơ chế, chính sách liên quan đến huy động vốn và phát hành chứng khoán trong nước đối với các dự án năng lượng, thì việc tìm kiếm, tiếp cận các nguồn vốn từ những định chế tài chính, tín dụng quốc tế để đầu tư vào các dự án nguồn phát điện, nhất là các dự án nguồn phát điện độc lập là yêu cầu hết sức cần thiết.
Theo ông Hiển, để huy động được nguồn vốn quốc tế cho các dự án điện độc lập, cần phải tuân thủ các yêu cầu và luật chơi quốc tế. Cơ chế về giá điện cần đủ sức hấp dẫn các nhà đầu tư, từ đó bảo đảm khả năng sinh lời cần thiết để thu hút các dòng vốn quốc tế.
Trong đó, Việt Nam cần coi trọng vai trò của xếp hạng tín nhiệm quốc gia vì thông qua đó sẽ giúp Chính phủ, định chế tài chính và doanh nghiệp khi huy động vốn vay hoặc phát hành trái phiếu ra thị trường vốn quốc tế có thể giảm được chi phí huy động vốn.
Ngoài ra, ông Hiển kiến nghị cần thực hiện sớm yêu cầu đẩy nhanh lộ trình thực hiện thị trường điện cạnh tranh, cơ chế hợp đồng mua bán điện trực tiếp giữa nhà sản xuất và khách hàng tiêu thụ, minh bạch giá mua bán điện đã nêu tại Nghị quyết 55. Trong đó, cần lưu ý có cơ chế chia sẻ, phân bổ rủi ro hợp lý, tránh chỉ đẩy rủi ro cho các nhà đầu tư. Đồng thời, triển khai nhân rộng và có cơ chế khuyến khích thu hút vốn ngoài nhà nước đầu tư xây dựng vào hệ thống truyền tải điện quốc gia.
Song Anh
