Cộng sinh phát triển công nghiệp tại Đồng Nai: Doanh nghiệp cùng hưởng lợi
Phát triển KCN theo hướng công sinh đang là xu hướng phát triển tại tỉnh Đồng Nai và là một trong những bước cần thiết để xây dựng KCN sinh thái, đáp ứng yêu cầu về tăng trưởng xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn và giảm thiểu tác động tới môi trường.
KCN Amata tại Đồng Nai là một trong 3 KCN được Bộ Kế hoạch và Đầu tư chọn làm thí điểm KCN sinh thái trong giai đoạn 2020-2023.
Trên địa bàn tỉnh Đồng Nai hiện có 31 KCN đang hoạt động, với gần 2 ngàn dự án của các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài. Mỗi KCN đều có nhiều nhóm ngành nghề khác nhau, trong đó có nhiều sản phẩm đầu ra của doanh nghiệp này là đầu vào của doanh nghiệp kia và năng lượng sử dụng tương đồng nhau.
Chính vì vậy, các doanh nghiệp cộng sinh trong phát triển công nghiệp sẽ cùng được hưởng lợi: giảm chi phí đầu vào, hạn chế tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng, chủ động sản xuất và giúp bảo vệ môi trường tốt hơn.
Theo chuyên gia cao cấp của Trung tâm Sản xuất sạch hơn (CPART) Việt Nam, Đinh Mạnh Thắng thông tin: “Có 5 hình thức cộng sinh các KCN có thể triển khai là: sử dụng chung hạ tầng và tiện ích; sắp đặt cùng vị trí theo chuỗi cung ứng; kết nối doanh nghiệp để trao đổi phụ phẩm, chất thải để tạo thành sản phẩm có giá trị; cộng sinh dịch vụ là cùng đào tạo nhân viên hoặc cùng sử dụng một nhà thầu bảo dưỡng; các doanh nghiệp liên kết thu gom, xử lý và tái sử dụng nguyên vật liệu, rác thải, năng lượng và nước”.
Bên cạnh đó, các công ty hạ tầng KCN có thể thành lập website chia sẻ thông tin cho doanh nghiệp về cơ hội tiếp cận vốn đầu tư, nguồn cung cấp nhân lực lao động, nguyên vật liệu, nhà cung cấp thiết bị, vận chuyển hàng hóa, khách hàng. Những công ty nằm gần nhau có thể dùng chung bể chứa nước cứu hỏa, lò hơi, nguồn điện mặt trời, kho tàng, nhân viên bảo trì cao cấp sẽ tiết kiệm được chi phí đầu tư. Doanh nghiệp giảm được thời gian, chi phí vận chuyển hàng hóa, giá thành sản phẩm sẽ hạ, tăng được khả năng cạnh tranh với mặt hàng cùng loại đến từ các quốc gia, vùng lãnh thổ khác.
Tại Đồng Nai, KCN Amata là một trong 3 KCN được Bộ Kế hoạch và Đầu tư chọn làm thí điểm KCN sinh thái trong giai đoạn 2020-2023. Bên cạnh đó, còn có KCN Deep C (Hải Phòng) và Hiệp Phước (TP.HCM).
Quá trình triển khai thực hiện KCN sinh thái theo khung quốc tế được chính phủ Thụy Sỹ hỗ trợ với mục tiêu là để nhân rộng mô hình này trên cả nước. Qua một thời gian thực hiện, mô hình KCN sinh thái đã phát huy vai trò tích cực đối với chiến lược phát triển bền vững của quốc gia.
Cụ thể, các doanh nghiệp trong KCN Amata tham gia chương trình đã giảm nhiều chi phí trong sản xuất, đồng thời đáp ứng các yêu cầu về sản xuất tuần hoàn như: tiết kiệm nguyên vật liệu đầu vào, tái sử dụng tài nguyên, kết nối thành mạng lưới tối ưu hóa hoạt động sản xuất, tiết kiệm chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận và năng lực cạnh tranh, tiếp cận tài chính xanh, giảm khí thải.
Về vấn đề này, ông Surakij Kiatthanakorn, Tổng giám đốc Công ty CP Đô thị Amata Biên Hòa (doanh nghiệp đầu tư hạ tầng KCN Amata) cho biết: “Tập đoàn Amata (Thái Lan) đã có hơn 30 năm đầu tư hạ tầng kỹ thuật KCN. Hiện các nước trong khu vực Đông Nam Á hầu hết đều có các KCN của tập đoàn. Khi đến Việt Nam, Tập đoàn đã đầu tư KCN Amata (TP.Biên Hòa) đầu tiên, sau đó mới mở rộng ra các nơi khác.
Mục tiêu phát triển của tập đoàn là sẽ xây dựng các KCN sinh thái, KCN thông minh. KCN Amata sẽ được xây dựng thành KCN sinh thái và công ty sẽ chú trọng việc hỗ trợ doanh nghiệp trong khu thực hiện cộng sinh công nghiệp, sử dụng năng lượng xanh và tái sử dụng nước thải. Tới đây, KCN Công nghệ cao Long Thành (H.Long Thành) cũng được Tập đoàn Amata xây dựng thành KCN sinh thái”.
Theo bà Nguyễn Trâm Anh, chuyên gia kỹ thuật quốc gia Tổ chức Phát triển công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO), Ban Quản lý dự án KCN sinh thái Việt Nam cho biết, KCN Amata đang triển khai mô hình KCN sinh thái theo khung quốc tế, bước đầu đã đem lại hiệu quả cho các doanh nghiệp và đã xác định được cơ hội cộng sinh công nghiệp. Do đó, công ty hạ tầng KCN Amata nên vận động các doanh nghiệp trong khu cùng tham gia để ổn định sản xuất, tiết kiệm chi phí, góp phần bảo vệ môi trường.
Đồng Nai dự kiến sau khi KCN Amata xây dựng KCN sinh thái thành công sẽ nhân rộng mô hình ra những KCN khác trên địa bàn tỉnh. Ngoài các KCN đang hoạt động, tỉnh còn 8 KCN đang trong quá trình hoàn thành thủ tục hồ sơ để thành lập và xây dựng hạ tầng kỹ thuật. Với những KCN đang hoạt động, việc áp dụng mô hình KCN sinh thái sẽ có những thuận lợi, khó khăn nhưng cộng sinh công nghiệp có thể triển khai rộng rãi.
Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Nguyễn Thị Bích Ngọc, mô hình KCN sinh thái đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam. Mô hình này đang được UNIDO, Thụy Sĩ đồng hành với Chính phủ Việt Nam để triển khai.
Trong đó, Việt Nam được hỗ trợ về thông tin, tài chính, công nghệ. Việt Nam đang cần thêm các hướng dẫn về quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật từ các bộ, ngành, chuyên gia trong nước, quốc tế, đặc biệt là cộng sinh công nghiệp. Bên cạnh đó, để khuyến khích phát triển KCN sinh thái, Chính phủ sẽ có chính sách ưu đãi về tài chính cho các KCN, doanh nghiệp chuyển đổi.
Các chuyên gia của UNIDO, Tổng cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ (SECO) cho rằng, đa số các nhãn hàng quốc tế đều có các cam kết phát triển bền vững nên doanh nghiệp tham gia cộng sinh công nghiệp chính là con đường tiến đến gần sản xuất xanh, bền vững. Như vậy, doanh nghiệp dễ dàng đáp ứng được yêu cầu của các nhãn hàng và nhận được nhiều đơn đặt hàng hơn.
Thanh Vũ
