Trái Đất ấm hơn cũng đồng nghĩa thế giới sẽ bạo lực hơn

Theo dõi KTMT trên

Các quan chức tham gia phiên họp đã thúc giục Hội đồng bảo an Liên Hợp Quốc (LHQ) hành động nhiều hơn để giải quyết những hệ lụy an ninh của biến đổi khí hậu và xác định tình trạng ấm lên toàn cầu là một phần quan trọng trong tất cả các hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ.

Họ cho rằng tình trạng ấm lên toàn cầu đang khiến thế giới ít an toàn hơn, mà ví dụ là các cuộc xung đột vũ trang xảy ra tại vùng Sahel của châu Phi, Syria và Iraq.

“Khi tài nguyên thiên nhiên như nước trở nên khan hiếm do biến đổi khí hậu, những bất đồng và căng thẳng có thể bùng phát, càng làm phức tạp nỗ lực ngăn chặn xung đột và duy trì hòa bình”, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres nhấn mạnh.

"Hôn nhân sinh tồn"

Ntoya Sande buộc phải kết hôn năm 13 tuổi. "Tôi phải kết hôn vì gia đình không có đủ thực phẩm. Gia đình tôi có mảnh đất nhỏ để trồng trọt nhưng lũ lụt đã phá hủy hết hoa màu.

Tôi đã cố gắng thuyết phục bố mẹ rằng, tôi chưa sẵn sàng, tôi không muốn kết hôn vào thời điểm đó nhưng bố mẹ nói tôi phải làm thế để gia đình bớt đi một nhân khẩu. Vì thương bố mẹ và các em, tôi đành phải chấp nhận”, Ntoya Sande kể lại. Sande sống ở tỉnh Nsanje của Malawi.

Câu chuyện của cô là một trong hàng ngàn trường hợp được đề cập trong nghiên cứu gần đây của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN). Được triển khai thực hiện trong hai năm, báo cáo là nghiên cứu lớn nhất và toàn diện nhất về tác động của biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường với bạo lực giới. Phụ nữ và trẻ em gái đang trở thành nạn nhân bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất từ sự tác động của môi trường và biến đổi khí hậu.

Malawi không phải là nơi duy nhất mà trẻ vị thành niên buộc phải kết hôn để giúp gia đình sống sót sau thảm họa khí hậu. Theo nghiên cứu, các cô gái ở Ethiopia và Nam Sudan cũng bị “bán tháo”, buộc kết hôn trong thời kỳ hạn hán khắc nghiệt để đổi lấy gia súc.

Juliane Schmucker, Giám đốc khu vực châu Á của tổ chức nhân đạo Plan International cho biết, tỉ lệ trẻ em bị ép buộc kết hôn gia tăng khủng khiếp trong thời kỳ khủng hoảng. “Đó đơn giản là một chiến lược sinh tồn. Các bậc cha, mẹ buộc con gái kết hôn để giảm bớt áp lực cho gia đình hoặc đó là cách duy nhất để tạo thu nhập", Juliane Schmucker nói với phóng viên tờ DW (Đức).

Xung đột xảy ra nhiều hơn

Thời tiết cực đoan được đánh giá là nhân tố thách thức đối với hòa bình và an ninh thế giới. Các số liệu cho thấy nguy cơ xung đột vũ trang tăng 10-20% nếu nhiệt độ tăng thêm 0,5°C.

Thực tế, trong giai đoạn 1970-2015, nhiệt độ gia tăng ở 159 quốc gia đã đẩy số vụ tấn công khủng bố và số người chết lên cao. Ðơn cử như tại khu vực Sahel, trải dài từ Senegal đến Sudan, hạn hán kéo dài kết hợp với sa mạc hóa và xói mòn đất đã làm giảm năng suất đất.

Ở Sudan, tình trạng này thậm chí khơi mào cuộc nội chiến kéo dài trong thập niên 1980. Giai đoạn 1983-1984, chỉ riêng nạn đói đã cướp đi sinh mạng của gần 100.000 người ở vùng Darfur. Nỗi tuyệt vọng đã dẫn đến cuộc di cư hàng loạt, chủ yếu là về phía Nam Darfur. Trong nỗ lực mưu sinh, những người chăn nuôi gia súc buộc phải tìm đến vùng đất màu mỡ hơn của những bộ lạc địa phương, để rồi xảy ra cuộc xung đột giữa hai bên.

Tính đến năm 2003, xung đột đã khiến khoảng 300.000 người tại Darfur thiệt mạng và 2,5 triệu người đi lánh nạn. Ðầu năm nay, bạo lực tái bùng phát làm chết ít nhất 83 người.

Trong khi đó, khoảng 30 triệu người ở Nigeria, Chad, Niger và Cameroon đã phải tranh giành bởi nguồn nước ở lưu vực Hồ Chad giảm đáng kể. Từ năm 1960, khu vực này mất tới 90% lượng nước. Tình trạng mất nhà cửa, đói kém và suy dinh dưỡng đã góp phần làm tăng các vụ bắt cóc, giết người, vi phạm nhân quyền cũng như sự phát triển của các tổ chức khủng bố như Boko Haram.

Vùng Sừng châu Phi, gồm các nước Eritrea, Ethiopia, Somalia và Kenya, cũng chịu tác động nặng nề bởi biến đổi khí hậu. Hạn hán kéo dài ảnh hưởng tới cuộc sống của hơn 13 triệu người, dẫn đến tình trạng di cư, từ đó gây ra căng thẳng sắc tộc và khủng bố.

Năm 2015, trong một báo cáo trình lên Quốc hội Mỹ, Lầu Năm Góc đã lấy cuộc nội chiến ở Syria làm ví dụ điển hình cho ảnh hưởng đáng sợ của biến đổi khí hậu lên tình hình chính trị. Ðợt hạn hán từ năm 2006-2011 đã làm kiệt quệ nền nông nghiệp ở các tỉnh Ðông Bắc Syria với 75% mùa màng mất trắng và 80% số gia súc bị chết.

Do thiếu nước, khoảng 1,5 triệu gia đình nông dân phải đi tìm việc làm và thực phẩm ở các thành phố. Chính sự tuyệt vọng về kinh tế và di cư do biến đổi khí hậu đã tạo ra nhiều cuộc xung đột. Trong số 20 quốc gia dễ tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu, có 12 nước đang đối mặt với xung đột vũ trang.

Phụ nữ và trẻ em đối mặt với nhiều rủi ro

Cả World Vision và Plan International đều đồng tình cho rằng, ở những nơi phụ nữ chủ yếu làm nông nghiệp thì một thảm họa tự nhiên hoặc thời tiết khắc nghiệt có thể ảnh hưởng lớn đến vị thế xã hội và gia đình họ. Nếu mùa màng bị đe dọa hoặc bị “xóa sổ” hoàn toàn thì có thể dẫn đến bạo lực từ chính thành viên trong gia đình họ.

Bên cạnh đó, phụ nữ và trẻ em gái có thể phải đối mặt với nhiều rủi ro trong các tình huống thời tiết khắc nghiệt, trong các thảm họa tự nhiên khi xã hội có những quy định giới hạn quyền của phụ nữ, chẳng hạn như việc đi ra ngoài một mình.

Sự khan hiếm tài nguyên cũng làm tăng nguy cơ phụ nữ và trẻ em gái trở thành nạn nhân của bạo lực. Sự gia tăng hạn hán và sa mạc hóa ở khu vực phía Nam bán cầu khiến nguồn nước cạn kiệt.

Lấy nước thường là công việc của phụ nữ và nếu buộc phải đi bộ xa hơn để lấy nước thì nguy cơ bị tấn công tình dục cũng tăng lên, đặc biệt là ở khu vực có sự xuất hiện của băng đảng vũ trang.

Nguyễn Linh (T/h)