Pháp: Thành lập liên minh vì 'sức khỏe' đại dương
Đại dương chiếm tới 70% bề mặt Trái Đất nhưng lại thường bị lãng quên trong các sự kiện quốc tế lớn về khí hậu và đa dạng sinh học. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã “thành lập được một số liên minh” bảo vệ đại dương.
“Cam kết Brest về đại dương” (Brest Commitments for the Oceans), văn kiện 13 điểm để thực hiện các cách thức bảo vệ sự đa dạng sinh học, tài nguyên và việc khai thác các đại dương trên khắp hành tinh, đã được thông tại Hội nghị thượng đỉnh quốc tế về đại dương do Pháp đăng cai tổ chức vừa kết thúc tại thành phố Brest.
Việc các nhà lãnh đạo của hơn 40 quốc gia cùng đại diện nhiều tổ chức trên thế giới đưa ra các cam kết hành động xoay quanh 4 chủ đề chính: bảo vệ đa dạng sinh học và tài nguyên của các đại dương, chung sức cùng đại dương ứng phó với biến đổi khí hậu, chấm dứt ô nhiễm do rác thải nhựa trên các đại dương và đặt đại dương vào trung tâm của chương trình nghị sự quốc tế, có thể coi là kết quả tích cực, tạo lực đẩy cho nỗ lực bảo vệ đại dương trên toàn cầu.
Nhận thức được tầm quan trọng phải hành động ngay lập tức để tránh những hậu quả khôn lường, Hội nghị quốc tế về đại dương đã được tổ chức dưới sự chủ trì của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron với mục tiêu chính là “thành lập được một số liên minh” bảo vệ đại dương, tạo đà cho các cuộc đàm phán về đại dương trong năm 2022.
Tổng thống Macron khẳng định: “2022 sẽ là năm quyết định cho việc thực hiện các cam kết và đảm bảo bảo vệ hệ sinh thái biển, chống lại ô nhiễm và rác thải nhựa.”
Bên cạnh “Cam kết Brest về đại dương” được thông qua, đáng chú ý, hội nghị đã kêu gọi thêm 30 quốc gia cùng tham gia Liên minh tham vọng cao (HAC) vì thiên nhiên và con người được thành lập tại Hội nghị thượng đỉnh quốc tế về hành tinh diễn ra tháng 1/2021, nâng số quốc gia tham gia HAC lên 84 với mục tiêu “30 × 30”, tức là bảo vệ 30% diện tích đất và biển trên thế giới đến năm 2030.
27 nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) cùng 16 quốc gia khác đã thúc đẩy tiến trình đàm phán một văn kiện pháp lý mới về bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học tại các khu vực nằm ngoài phạm vi tài phán quốc gia (BBNJ).
Văn kiện này nằm trong khuôn khổ Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS) để điều chỉnh các hình thức hoạt động mới ở biển cả và đáy đại dương, hướng tới bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên chung của nhân loại. Dự kiến, vòng đàm phán thứ tư sẽ diễn ra vào tháng 3 tới. Việt Nam cũng tham gia tiến trình đàm phán về BBNJ.
Trong khi đó, 14 quốc gia tham dự hội nghị cũng đã cam kết đẩy mạnh cuộc chiến chống đánh bắt cá trái phép, vốn chiếm tới 1/5 sản lượng khai thác toàn cầu, ảnh hưởng tới các nỗ lực quản lý nguồn cá bền vững.
Nhiều tổ chức tài chính như Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu (EBRD), Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB) và các ngân hàng phát triển của Pháp (AFD), Đức (KfW), Italy (CDP) và Tây Ban Nha (ICO) đã nhất trí tăng gấp đôi tài trợ, lên mức 4 tỷ euro (khoảng 4,5 tỷ USD) vào năm 2025 cho “Sáng kiến Đại dương sạch” để giảm ô nhiễm đại dương do rác thải nhựa.
Thế giới đã bước vào năm thứ hai của Thập kỷ khoa học đại dương vì sự phát triển bền vững do Liên hợp quốc phát động (giai đoạn 2021-2030), với mục tiêu bảo vệ đại dương bền vững. Năm 2022 được đánh giá là một năm bản lề của hoạt động bảo vệ đại dương với một loạt các sự kiện liên quan đến biển và đại dương.
Những cam kết mạnh mẽ đạt được tại Hội nghị thượng đỉnh quốc tế về đại dương 2022 ở Brest đã tạo tiền đề và lực đẩy cho hoạt động toàn cầu bảo vệ đại dương, hướng tới mục tiêu vì một “đại dương an toàn,” “đại dương thấu hiểu” và “đại dương tường minh” mà Liên hợp quốc đề ra cho Thập kỷ khoa học đại dương vì sự phát triển bền vững.
Một khi “sức khỏe” đại dương bị đe dọa, thì cũng là lúc sức khỏe của con người gặp nguy hiểm. Tức là, tính mạng của chúng ta không bị lấy đi ngay lập tức mà là “cái chết” từ từ.
Trước tiên là thiệt hại các tài nguyên ở đại dương. Điển hình như Việt Nam ta, lợi ích thu được từ biển, đại dương là điều không thể phủ nhận. Một khi ô nhiễm, thực vật hay động vật đều bị tổn thất. Tiếp đó, các chất độc hại mà con người sợ hãi, lại trôi nổi ở đại dương. Sinh vật ở đó không chết vì các chất này thì cũng ăn nhưng chất này. Như một vòng tuần hoàn, con người lại tiêu thụ các loại sinh vật này. Từ đây, các căn bệnh nguy hiểm xuất hiện. Điều này không còn xa vời, khi thực tế loài người đang phải đối mặt với rất nhiều dịch bệnh.
Tại khu vực các biển Đông Á, Việt Nam luôn nỗ lực cùng các quốc gia phát biển bền vững vùng biên giới biển. Việt Nam đã nhân rộng quản lý tổng hợp vùng bờ tại các địa phương ven biển; ban hành và thực hiện Chiến lược quản lý tổng hợp đới bờ đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030; ban hành Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo; xây dựng và công bố Báo cáo quốc gia về hiện trạng biển và vùng bờ; hướng tới nền kinh tế biển xanh 2018; báo cáo hiện trạng môi trường biển và hải đảo quốc gia, giai đoạn 2016-2020; thành lập có chế điều phối đa quốc gia và địa phương.
Bộ Tài nguyên và Môi trường đang tiếp tục triển khai việc lập quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch tổng thế khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên vùng bờ dựa trên cách tiếp cận hệ sinh thái; xây dựng Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên và bảo vệ môi trường biển và hải đảo.
Nhấn mạnh thêm về tầm quan trọng của Đại hội biển Đông Á, Thứ trưởng Lê Minh Ngân cho biết Việt Nam mong muốn được hợp tác với tất cả các nước trong khu vực để cùng nhau hành động, chia sẻ các kinh nghiệm, thực tiễn tốt nhằm hướng tới mục tiêu chung là phát triển bền vững khu vực các biển Đông Á.
Nguyễn Linh (T/h)
