Tìm thấy hậu duệ của rùa Hoàn Kiếm ở Đồng Mô
Theo kết quả phân tích gen cho thấy rùa mai mềm ở hồ Đồng Mô thuộc loài Giải Sin-hoe (Rafetus swinhoei) hay còn gọi là rùa Hoàn Kiếm.
Ngày 18/12, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội (NN&PTNT Hà Nội) cùng các đơn vị liên quan tổ chức buổi hội thảo công bố kết quả xét nghiệm gen khẳng định con rùa cái được bẫy bắt vào tháng 10/2020 là loài Giải Sin-hoe (Rafetus swinhoei), hay còn gọi là rùa Hoàn Kiếm.
Theo ông Tạ Văn Sơn, Chi cục trưởng Thủy sản Hà Nội, ngày 22/10, cơ quan chức năng phối hợp với các chuyên gia bảo tồn đã bắt được một con rùa mai mềm ở hồ Đồng Mô (thị xã Sơn Tây, Hà Nội). Tổ công tác cùng các chuyên gia trong và ngoài nước thống nhất kiểm tra hình thái và lấy mẫu máu, mẫu mô.
Kết quả xác định ban đầu cho thấy con rùa hồ Đồng Mô nặng 86kg, chiều dài mai 99,5cm, rộng mai 75,5cm.
Các nhà khoa học cũng dùng máy siêu âm do các chuyên gia của Hiệp hội Bảo tồn động vật hoang dã (WCS) thực hiện để xác định giới tính và cho ra kết quả giống cái.
Để khẳng định chắc chắn con rùa ở hồ Đồng Mô cùng loài với cụ rùa hồ Gươm, các nhà khoa học đã lấy mẫu gửi đến hai phòng thí nghiệm là Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật và Phòng Tài nguyên thiên nhiên và bảo tồn, Viện Tài nguyên và Môi trường, Đại học Quốc gia Hà Nội. Kết quả phân tích gen của cả 2 đơn vị đều cho một kết quả, kết luận mẫu phân tích 99,99% thuộc loài Giải Sin-hoe (rùa Hoàn Kiếm).
Quỹ Bảo tồn rùa châu Á (IMC) cho biết, trên hồ Đồng Mô hiện có ít nhất hai con rùa vì đã phát hiện cả hai cùng nổi lên mặt nước tại một thời điểm và chụp được hình ảnh. Hôm 11/12, bộ phận thường trực của quỹ tại hồ Đồng Mô chụp ảnh một con rùa mai mềm, ước tính 130-150 kg. Dự kiến, con này được bẫy, bắt xác định giới tính trong năm 2021. Trường hợp là con đực, nhà chức trách sẽ tạo khu bãi cát ở hồ để rùa có thể sinh sản tự nhiên.
Ngoài ra, còn một con rùa Hoàn Kiếm đã được phát hiện tại hồ Xuân Khanh. Dự kiến đến năm 2021, cơ quan chức năng sẽ bẫy, bắt nó để xác định loài và giới tính. Các đơn vị bảo tồn cũng đề xuất mở rộng vùng tìm kiếm rùa mai mềm ở các hồ lớn khác trên địa bàn như Suối Hai, Đồng Quan...
Theo kế hoạch bảo tồn các cá thể giải Sinhoe của UBND Hà Nội, giai đoạn 2021-2025 thành phố sẽ nghiên cứu đặc điểm sinh học, điều kiện tự nhiên, môi trường phù hợp làm căn cứ đề xuất ghép đôi sinh sản; sau đó sẽ thực hiện các dự án bảo tồn, ghép đôi sinh sản loài rùa Hoàn Kiếm.
Chúc mừng các đơn vị "đã tìm thấy hậu duệ rùa Hồ Gươm", chuyên gia thủy sản Bùi Quang Tề cho rằng kết quả xét nghiệm gen của các đơn vị có tư cách pháp nhân đã khẳng định nhận định của ông rằng không chỉ có một con rùa Hoàn Kiếm là đúng. Trước mắt, cần đặt tên cho con rùa đã được xác định gen và mở rộng tìm kiếm vì "tôi tin chắc hồ Đồng Mô không chỉ có một con".
Rùa Hoàn Kiếm (còn có tên là giải Swinhoe, Rafetus swinhoei) được mô tả lần đầu tiên từ năm 1873, nhưng thực tế có rất ít nghiên cứu về loài rùa mai mềm khổng lồ này. Rùa Hoàn Kiếm hiện còn bốn con, trong đó hai ở Trung Quốc, một ở Đồng Mô và một ở Xuân Khanh. Con rùa Rafetus swinhoei duy nhất sống ở Hồ Gươm đã chết vào tháng 1/2016.
Từ năm 2003, Chương trình bảo tồn rùa châu Á thực hiện các cuộc điều tra phỏng vấn tại nhiều khu vực thuộc 18 tỉnh miền Bắc Việt Nam để tìm kiếm. Loài rùa đặc biệt này từng được tìm thấy tại hầu hết khu vực thuộc đồng bằng sông Hồng. Tuy nhiên, chúng đã bị săn bắt mạnh mẽ trong suốt thập niên 1970 và 1980, cho đến tận những năm cuối của thập niên 1990.
Con rùa Hoàn Kiếm vừa bẫy bắt ở hồ Đồng Mô được các nhà bảo tồn của Chương trình Bảo tồn rùa châu Á phát hiện lần đầu vào năm 2007. Năm 2008, trong trận lụt lịch sử của Hà Nội, nó đã lọt ra ngoài hồ và bị ngư dân bắt. Nhờ sự vận động của cơ quan chức năng và giới bảo tồn, rùa Hoàn Kiếm được đưa lại hồ và được theo dõi đến ngày nay.
Minh Tuệ
